Oddziaływanie języka na osobowość

Każdy język ma swoją specyficzną strukturę gramatyczną, a myśli wyraża się w inny sposób, niż w pozostałych językach. Doświadczamy tego przede wszystkim, gdy uczymy się innych języków i mamy problemy z odmienną składnią zdań. Szczególnie widać to na przykładzie języka angielskiego, w którym wielu części mowy nie odmienia się tak, jak w polskim, rosyjskim czy hiszpańskim.

Czy język, jakim mówimy, wpływa na nasze postrzeganie świata? Jeśli tak, to tłumacze i inne osoby, które władają więcej niż jednym językiem, powinni mieć rozterki podczas wyrażania swoich myśli. Nie zauważyłem u siebie takich problemów, co może oznaczać, że jeszcze nie w pełni opanowałem język, z którego tłumaczę.

Niektórzy ludzie twierdzą jednak, że gdy zaczęli się uczyć drugiego języka, to także myślą w nieco inny sposób. Pojawiają się nawet głosy, że zmienia to osobowość.

Tożsamość tłumacza

Ostatnio czytałem o mężczyźnie, który podczas nauki hiszpańskiego wykształcił w sobie dwie osobowości – jedna mówiła po angielsku, a druga w języku Salvadora Dali.

Inny sposób myślenia wynika z tego, że w hiszpańskim odmiennie tworzy się zdania. Podczas, gdy w języku angielskim czy polskim skupiamy się głównie na osobie, która dokonała akcji (Kamil rozbił okulary), w hiszpańskim, który jest językiem czasownikowym, skupimy się na samej akcji.

Pomyślimy zatem – okulary zostały rozbite. Tu pojawia się rozdźwięk pomiędzy językami, gdyż strona bierna jest co prawda poprawna, ale brzmi znacznie gorzej od czynnej i tłumacząc na polski staramy się jej unikać.

Ludzie, którzy wyjechali do Hiszpanii lub Japonii, muszą się przestawić na inny sposób tworzenia zdań. Badania wykazały, że ma to jeszcze dalej idące konsekwencje. Osoba władająca językiem angielskim, będzie skupiała się na zapamiętywaniu ludzi, natomiast native speaker języka hiszpańskiego lub japońskiego zapamięta raczej to, co się stało.

Możliwość wystąpienia takiej sytuacji potwierdzają naukowcy. Według nich, to w jakim języku myślimy i mówimy ma wpływ na nasze postrzeganie świata. Jest to szczególnie wyraźne, gdy weźmiemy pod uwagę język Pormpuraawański, którym posługują się aborygeni.

Jest on niezwykły z uwagi na to, że kierunki określa się w zupełnie inny sposób – nie ma tam wyrażeń takich, jak strona lewa i prawa, a jedynie wschód i zachód. Gdy chcesz określić położenie jakiegoś przedmiotu, zawsze robisz to względem kierunków geograficznych, z dokładnością do 20 stopni bez kompasu. Jeśli taką osobę poprosi się o ułożenie obrazków składających się na historię we właściwej kolejności jest pewne, że zrobi to od wschodu do zachodu. Powitanie w tym języku brzmi „Dokąd zmierzasz”. Nie ma wątpliwości, że te osoby postrzegają rzeczywistość w inny sposób, niż reszta świata.

Czytaj również:

• Jak zostać tłumaczem przysięgłym?
• Wymierające języki
• Specjalizacja tłumacz sportu
• O klauzuli Apostille

Kwestia gender

Nasze podejście do tematu gender może wynikać właśnie ze sposobu, w jakim tworzy się zdania w języku polskim. W tych dialektach, gdzie rodzaj jest wyraźnie zaznaczany – na przykład w hebrajskim, hiszpańskim czy polskim, role kobiety i mężczyzny są zaznaczone w wyraźny sposób i trudno nam pojąć niektóre z „nowoczesnych” poglądów na temat płci.

W przypadku języków, gdzie rodzaj nie jest wskazany– na przykład w fińskim i angielskim, ludzie mają znacznie bardziej liberalne poglądy na temat płci. Dotyczy to już małych dzieci.

Globalizacja prowadzi do problemów

Tłumacze muszą cały czas przestawiać się z jednego języka na drugi. Jeśli ten mechanizm nie będzie działał prawidłowo i będziesz tłumaczył na polski, ale myślami pozostaniesz przy obcojęzycznej strukturze zdania, tłumaczenie zabrzmi dziwnie. Ten problem pojawia się nie tylko u początkujących osób, a wręcz przeciwnie, im lepiej znasz obcy język, tym częściej masz dylematy. Zastanawiasz się czy wyraziłeś zdanie po polsku, czy jedynie polskimi słowami. Tutaj trzeba mieć się na baczności i poświęcać odpowiednio dużo czasu na poprawianie tekstu, który już udało się nam przetłumaczyć.

Te kwestie są znane od wieków. Już Karol Wielki mówił, że osoba, która zna dwa języki, ma dwie dusze. Jest w tym wiele prawdy. Podczas nauki języka obcego zapoznajemy się z zupełnie nowymi rzeczami i wpadamy na pomysły, które nigdy wcześniej nie przyszłyby nam do głowy. Często nie zdajesz sobie sprawy, jak wiele wyrazów z języka obcego dotyczy tych rzeczy, które znajdują się w Twoim otoczeniu. Przykładowo – moja koleżanka skojarzyła hiszpański wyraz „cerdo” (świnia) z „serdelkiem”.

Zakończenie

Ludzie, którzy mówią w różnych językach, różnią się nie tylko tym, jak wyrażają swoje myśli. Język może wpływać na postrzeganie świat wokół nas. Nie wiadomo jeszcze dokładnie czy jest to spowodowane samą składnią, czy decydujący wpływ ma kultura. Prawdopodobnie jedno i drugie.

Jeśli nie chcesz nam uwierzyć na słowo, to zacznij się uczyć nowego języka i zobacz jak będziesz postrzegać świat.