Przekład literacki na potrzeby teatru

Teatr jest jedną z najbardziej wymagających dziedzin sztuki – operuje zarówno słowem, jak i obrazem, dlatego dostosowanie przekładu do potrzeb teatru bywa zadaniem bardzo trudnym, którego podejmować się mogą wyłącznie doświadczeni tłumacze, będący miłośnikami literatury. Literatury bowiem nie da się przetłumaczyć automatycznie.

Przekład literacki: Ciężki orzech do zgryzienia

Przekłady literackie na potrzeby teatru bardzo często zmieniają kod literacki, konwencję literacką, jakie zastosowane były w oryginale. Bardzo dużo trudności na tej podstawie, sprawia przede wszystkim uwspółcześnianie sztuk teatralnych.

• Podstawowym zadaniem współczesnego przekładu literackiego na potrzeby teatru jest stworzenie takiej konwencji, która będzie bliska odbiorcy współczesnemu, będzie przez niego zrozumiała. Na czym polegają tego typu zabiegi literackie? To przede wszystkim rezygnacja ze wszelkich archaizmów, które dziś mogłyby być niezrozumiałe, likwidacja gier słownych, kontekstów niezrozumiałych współczesnemu odbiorcy. Wymaga to przeogromnej wiedzy kulturowej i literackiej. Dzięki przeprowadzeniu takich operacji translatorskich, tracimy znacznie na walorach estetycznych, z drugiej jednak strony zyskujemy tekst bardziej komunikatywny. Straty walorów estetycznych bardzo często nadrabiane są warunkami inscenizacyjnymi.
• Kompetentny krytyk literacki doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że sukces udanych adaptacji teatralnych często jest także zasługą dobrego, uwspółcześnionego przekładu literackiego
• Jedne próby uwspółcześnienia mieszczą się w granicach przekładu literackiego inne są już trawestacją

Czytaj również:

• Rodzaje tłumaczeń pisemnych
• Rodzaje tłumaczeń specjalistycznych
• Rodzaje tłumaczeń ustnych

Przekład literacki: Jak sobie poradzić?

Autorytetem w dziedzinie polskich tłumaczeń Szekspira jest Stanisław Barańczak, co robił aby uwspółcześniać dzieła anglojęzycznego mistrza?

• Tekst w jego elementarnej warstwie ma się dać rozumieć podczas wygłaszania w teatrze
• Jako tekst poetycki, nawet w wyniku przekładu musi być wartościowy
• Podobny potencjał sceniczny
• Jak najmniej odbiega od sensów oryginału

Wydaje się, że idealne tłumaczenie będzie spełniało 4 powyższe cechy. Majchrowski podaje kolejną cechę takiego przekładu, musi respektować tradycje translatorskie przede wszystkim dialogi, intertekstualność i polemikę.

Wydaje się zatem, że tego typu zadania to jedne z prawdziwych wyzwań translatorskich dla prawdziwych mistrzów .