Charakterystyka tłumaczeń dosłownych

Tłumacz każdego dnia podejmuje wiele decyzji. Jedną z najważniejszych jest technika tłumaczenia danego tekstu. Którą drogą pójść, jaką metodę wybrać? Czasem trzeba podążyć drogą tłumaczeń dosłownych. Tu słowo po słowie przekłada się treść z jednego języka na drugi. Gdzie znajduje one najczęściej zastosowanie? Czy wybór takiego rozwiązania to bardziej wierność oryginałowi, czy już dosłowność? Postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości i przedstawić Ci najważniejsze informacje!

Na czym polegają tłumaczenia dosłowne?

Tłumaczenie dosłowne jest to tłumaczenie tekstu z języka źródłowego na docelowy metodą „słowo w słowo”. Jego największą wadą jest to, że typowe dla niego jest niedbałe podejście do kwestii idiomów. Ten negatywny aspekt może przekładać się na to, że oryginał przetłumaczono z błędami, ale i bez uchwycenia dwuznaczności słownictwa w materiale źródłowym czy na przykład nie przekazano znaczenia frazeologii. Trzeba jednak zaznaczyć, że w przypadku np. tłumaczenia dokumentów medycznych czy prawnych często wymagana jest dosłowność, ale należy ją połączyć z wymogiem dokładności, precyzji i niezwykłej rzetelności.

Mówiąc o dosłownym tłumaczeniu, warto jeszcze odnieść się do tłumaczenia maszynowego. Szczególnie pierwsze systemy nie cieszyły się dobrą opinią, ponieważ chociażby takie tłumaczenia na angielski czy niemiecki z języka polskiego, charakteryzowały się dużą ilością błędów; gramatycznych, stylistycznych czy kiepskim, a czasem wręcz zabawnym przekładem idiomów lub pojedynczych trudniejszych słów.

Charakterystyka tłumaczeń dosłownych – gdzie znajdują zastosowanie?

Tłumaczenia dosłowne określane także jako tłumaczenie bezpośrednie. Warto zaznaczyć, że przekładoznawstwo pod tym terminem rozumie specjalistyczne przekłady treści prawnych, materiałów naukowych czy tekstów technicznych i technologicznych. Kiedy weźmiemy np. instrukcję obsługi jakiegoś produktu – tu tłumaczenie słowo po słowie jest czymś naturalnym i niezwykle ważnym. Dlaczego? Z tego względu, że tu dosłowność w połączeniu z wiedzą dotyczącą danego tematu, stanowi podstawę tego, że osoba korzystająca z danego produktu skorzysta z niego w sposób prawidłowy. Mając wątpliwość co do jakiegoś słowa, zagląda się do słownika polsko-angielskiego. Tłumaczenia dosłowne, rozumiane jako jakościowe przekłady, spotykasz też w nauce. Raczej trudno sobie wyobrazić, aby ktokolwiek mógł sobie pozwolić na dowolność czy kreatywność w tłumaczeniu jakichś zagadnień z fizyki, robotyki czy najnowszego odkrycia w matematyce, czy medycynie. W tej sytuacji tłumacz także musi wybrać taką drogę, aby oddać każdy element, każde słowo, każdy niuans oryginału. Nic nie może zostać zatracone, przemilczane czy dopisane. Zauważmy więc, że tu z dosłownością idzie chirurgiczna precyzja, dokładność, rzetelność i solidność. W przekładzie wykorzystuje je się, chociażby do przetłumaczenia poezji na prozę czy jako wstępna faza prac nad translation jakiegoś nieznanego języka.

Czy w pracy tłumacza jest miejsce dla tłumaczeń dosłownych?

Tłumaczenie dosłowne to wierność oryginałowi czy pójście drogą dosłowności? Nie da się tej kwestii rozstrzygnąć. Tak naprawdę pod pojęciem tłumaczeniem kryje się wiele rodzajów przekładów: medyczne, marketingowe, prawne, informatyczne czy literackie. W odniesieniu do każdego z nich taka metoda będzie inaczej postrzegana. Kiedy w ręce tłumacza trafia wypis ze szpitala i karta choroby pacjenta, najważniejsze to wykonać dokładne i bardzo precyzyjne tłumaczenie słowa po słowie. Należy dodać, że dosłowność nie oznacza tu niechlujstwo! Wręcz przeciwnie: należy zadbać o najwyższy poziom językowy, gramatyka musi się zgadzać, a specjalistyczne pojęcia muszą być idealnie odtworzone w języku docelowym. Kiedy zaś zawodowy tłumacz siada do przekładu powieści w danym języku, np. w angielskim czy niemieckim lub chińskim, sprawa się nieco komplikuje. Głównym zadaniem osoby przekładającej książkę jest możliwie największa wierność dziełu oryginalnemu, co nie zawsze da się osiągnąć. Chociażby para językowa może być tak różna, że nie da się na poziomie technicznym precyzyjnie odtworzyć dzieła. Tłumacze zwykle muszą chodzić na kompromisy i podejmować decyzje, które pozwolą oddać jak najwięcej smaczków języków, gry językowej, charakterystycznego słownictwa dla autorki czy autora oraz tego wszystkiego, co kryje się pod takimi słowami jak nastrój czy atmosfera.