Hebrajski bez tajemnic

Hebrajski jest starożytnym i unikalnym językiem. Przywrócenie jego formy mówionej było czymś niesamowitym, a to stąd, że przez prawie dwa tysiąclecia istniał wyłącznie jako język pisany, funkcjonujący głównie w liturgii i literaturze. Mimo to europejscy Żydzi postanowili go wskrzesić. Eliezer ben Jehuda uważany jest za ojca współczesnego hebrajskiego – to on opracował słownik współczesnego hebrajskiego. Dziś to nowoczesny język używany przez obywateli Izraela i Żydów na całym świecie, który razem ze związaną z nim historią i kulturą, fascynuje wiele osób z różnych zakątków globu. Potrzebujesz tłumaczenia z języka hebrajskiego lub na język hebrajski? Jesteśmy biurem tłumaczeń gwarantującym najwyższą jakość przekładów.

Krótka lekcja historii – w świecie języka hebrajskiego

Pierwsza wzmianka o języku hebrajskim znajduje się w Księdze Rodzaju 14,13, gdzie Abraham jest identyfikowany jako Hebrajczyk. W 2 Księdze Mojżeszowej 2,6 Mojżesz jest określany jako jeden z Hebrajczyków. W całej Biblii hebrajskiej dzieci Izraela są często nazywane jako Hebrajczycy. Hebrajczyk to każdy, kto wywodzi się od Ebera (Hebera) przodka Abrahama i Mojżesza, postaci biblijnej ze Starego Testamentu, w której upatruje się przodka Hebrajczyków.

Język używany przez potomków Ebera jest nazywany hebrajskim, ale w hebrajskiej Biblii nigdy nie pada taka nazwa, określany jest tam jako „język Kanaan” i „Język Judy”. O tym, że w każdym z odnotowanym przypadków na pewno jest mowa o hebrajskim, świadczą liczne inskrypcje odkryte w ziemi Izraela.

Po panowaniu króla Dawida naród izraelski podzielił się na dwa królestwa: Izrael na północy i Judę na południu. Północne Królestwo Izraela zostało wzięte do niewoli przez Asyryjczyków ok. roku 740 roku p.n.e., a południowe Królestwo Judy zostało zabrane do niewoli babilońskiej ok. 570 roku p.n.e. W czasie niewoli w Babilonie Hebrajczycy nadal mówili językiem hebrajskim, ale zamiast używać hebrajskiego pisma do jego zapisu (paleo-hebrajski), przyjęli aramejski alfabet.

Kiedy Hebrajczycy wrócili do Izraela, co miało miejsce ok. 500 roku p.n.e., wierzono, że porzucili język hebrajski i zamiast tego mówili aramejskim, językiem porywaczy w Babilonie. Mówi się, że jego forma mówiona zanikła w IV wieku p.n.e. Jednak w ciągu ostatnich lat odkryto wiele tekstowych i archeologicznych dowodów, które doprowadziły do zmiany tej długo ugruntowanej teorii. Jednym z najbardziej przekonujących dowodów na dalsze używanie hebrajskiego w II wieku n.e. jest list od żydowskiego generała Simona Bar Kockby datowany na 135 rok n.e. Ten list, wraz z wieloma innymi, został napisany w języku hebrajskim.

Kiedy Żydzi pod wodzą Simona Bar Kockby zostali pokonani w 135 roku, wyrzucono ich z ich własnej ziemi. Rozproszyli się po całym świecie, inicjując diasporę. W tym momencie większość Żydów przyjęła język kraju, w którym mieszkali, ale hebrajski był nadal używany w synagogach i szkołach religijnych do nauczania i studiowania Tory i Talmudu.

Pod koniec XIX wieku Eliezer Ben-Yehuda rozpoczął odrodzenie języka hebrajskiego jako żywego języka dla narodu żydowskiego w Izraelu. A z chwilą, gdy Państwo Izrael ustanowiono jako niepodległy naród w 1948 roku hebrajski stał się językiem oficjalnym.

Czytaj również:

• Gdzie się uczyć by zostać profesjonalnym tłumaczem?
• Czy w Polsce jest biuro tłumaczeń z języka tadzyckiego na islandzki?
• Ile zarabia tłumacz języka japońskiego?
• 1500 słów – ile to stron?
• Czy w biurze tłumaczeń musi być zainstalowana kasa fiskalna?

Tajemnice języka hebrajskiego

• Jeden z dialektów kananejskich

Zaliczany jest do kananejskich języków semickich północno-zachodnich obejmujących te używane w Kanaanie. O ich istnieniu świadczą źródła z II tysiąclecia p.n.e.

Język kananejski znany jest głównie jako grupa dialektów, w tym: ugarycki, fenicki i punicki, omawiany tu hebrajski, moabicki i amonicki.

• Język Biblii

Pierwotnie był językiem biblijnym, a po 2000 latach został ożywiony. Chociaż nigdy nie był aktywnie używany, nigdy też nie przestał być używany jako język pisany.

Jego współczesną formą posługuje się ponad 9 milionów osób. Zaraz po Izraelu Stany Zjednoczone mają drugą największą populację mówiącą po hebrajsku.

• Język aniołów i samego Boga

Ze względu na fakt, że jest to język świętych tekstów, sam hebrajski był często uważany za święty. W czasach post-biblijnych nazywano go lashon ha-kodesz, świętym językiem.

Często uważany za język aniołów, a nawet Boga. Zgodnie z tradycją rabiniczną, hebrajski był oryginalnym językiem ludzkości. Została on wypowiedziany przez całą ludzkość przed rozproszeniem opisanym w opowiadaniu Wieża Babel znajdującym się w Księdze Rodzaju.

Widzi się w nim również narzędzie, którym Bóg posłużył się do stworzenia świata. Midrasz stwierdza: „Tak jak Tora została podana w lashon ha-kodesz, tak świat został stworzony za pomocą lashon ha-kodesz”. Podobne przekonania można znaleźć w książce o charakterze mistycznym Sefer Yetziraha.

• Język judaizmu

Jest językiem jednej z trzech wielkich monoteistycznych religii, która wywodzi się z wierzeń Hebrajczyków. Podstawą jest tu wiara w jednego Boga, który zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze. Uformował się w II tysiącleciu p.n.e. Jest religią narodową Żydów, a także pierwszą religią abrahamową.

• Nierozerwalnie związany z historią Żydów

Nierozerwalnie związany z historią Żydów, narodu semickiego, który zamieszkiwał w starożytności Palestynę i używał właśnie tego języka. Od średniowiecza Żydzi żyją w diasporze na całym świecie. Obecnie bezpośrednio związany z Państwem Izraela.

• Od prawej do lewej

Hebrajski pisany jest od prawej do lewej, ale liczby są pisane od lewej do prawej.

• Alfabet hebrajski

To abdżad niepełny. Samogłoski oznacza się tutaj za pomocą specjalnych znaków diakrytycznych, ewentualnie można też oznaczać wyłącznie samogłoski długie.

Alfabet hebrajski bywa określany także jak pismo żydowskie lub pismo kwadratowe. Wywodzi się z alfabetu aramejskiego, a także pośrednio z fenickiego oraz egipskich hieroglifów. Ten rodzaj pisma funkcjonuje w tym języku od IV-II wieku p.n.e. Liczy 22 znaki. Ponadto gdy końcowe litery khaf, mem, mun, pey i tzade są ostatnimi literami słowa, są one napisane inaczej. Nie ma tu rozróżnienia na litery małe i wielkie.

Warto podkreślić jeszcze, że judaizm uznaje graficzną formę alfabetu za świętą. Mistycy z tego kręgu religijnego w literach hebrajskich widzieli przekaźniki duchowej mocy, których znajomość sprawia, że człowiek znajduje się bliżej Boga.

• Trzyliterowe słowo-rdzeń

Czyste hebrajskie słowa są zawsze oparte na trzyliterowym lub czteroliterowym słowie-rdzeniu. Do tego języka jednak weszło wiele nie-hebrajskich słów, szczególnie w ciągu ostatnich 100 lat. Dla przykładu „samochód” to mechonit, ale ludzie nazywają go także „auto”.

• Język wielkich metamorfoz

Przez 3 tysiące lat przeszedł liczne metamorfozy – leksykalne, morfologiczne i składniowe. Lingwista Eduard Yechezkel Kutscher etapy jego rozwoju podzielił na: biblijny hebrajski, misznaicki hebrajski, średniowieczny hebrajski i współczesny hebrajski izraelski.

• Język modlitwy i nauki

Hebrajski zawsze był używany jako język modlitwy i nauki.

Aszkenazyjski hebrajski, pochodzący z Europy Środkowej i Wschodniej, jest wciąż szeroko stosowany w żydowskich religijnych aszkenazyjskich służbach i studiach w Izraelu i za granicą, szczególnie przez charedim i innych wspólnotach ortodoksyjnych. Wpłynęło na to język jidysz.

Hebrajski sefardyjski jest tradycyjną wymową hiszpańskich i portugalskich Żydów i Żydów sefardyjskich w krajach byłego imperium osmańskiego, z wyjątkiem jemeńskiego hebrajskiego. Ta wymowa, w formie stosowanej przez społeczność sefardyjską w Jerozolimie, jest podstawą hebrajskiej fonologii mówiących w języku ojczystym izraelskim.

Orientalny Hebrajski to właściwie zbiór dialektów wypowiedzianych liturgicznie przez Żydów w różnych częściach świata arabskiego i islamskiego. Prawdopodobnie wpłynęły na to języki aramejskie i arabskie, a w niektórych przypadkach także sefardyjski hebrajski, chociaż niektórzy lingwiści utrzymują, że jest bezpośrednim spadkobiercą biblijnego hebrajskiego, a zatem reprezentuje prawdziwy dialekt hebrajski.

Wymowy te są nadal używane w rytuałach i studiach religijnych w Izraelu, głównie przez osoby, które nie są rodowitymi użytkownikami języka hebrajskiego, chociaż niektórzy tradycyjni Izraelczycy używają liturgicznej wymowy w modlitwie.

• Język Państwa Izrael

Rewitalizacja tego języka miała miejsce pod koniec XVIII wieku. Wówczas to narodził się współczesny hebrajski. Od 1948 roku, czyli powstania Państwa Izrael, jest jego językiem urzędowym.

Osoby w nim mówiące można jednak znaleźć wszędzie tam, gdzie są duże społeczności żydowskie, np. w USA – szacuje się, że żyje tam ok. 5 mln Żydów, we Francji – 490 000 użytkowników tego języka, a także Kanadzie – ok. 375 000 mówców.

• Eliezer ben Jehuda – „wskrzesiciel hebrajszczyzny”

Za „wskrzesiciela hebrajszczyzny” uznawany jest Eliezer ben Jehuda, urodzony w 1858 roku na Białorusi żydowski językoznawca, pisarz i działacz.

Modernizując hebrajski zajmował się przede wszystkim ujednoliceniem i uproszczeniem zasad gramatycznych, a także utworzeniem nowych słów. Wysiłki te początkowo były kategorycznie odrzucane przez środowisko ortodoksyjne.

W celu zarządzania tymi pracami w 1890 roku powołano Komitet Języka Hebrajskiego. Od 1953 roku funkcjonuje on jako Akademia Języka Hebrajskiego.

Od 1908 roku Jehuda zaczął publikować „Kompletny słownik antycznego i współczesnego języka hebrajskiego” – liczył on 17 tomów, a jego wydawanie zakończono w 1953 roku, już po jego śmierci.

• Akademia Języka Hebrajskiego

Ze względu na postępujące z zawrotną szybkością globalizację i amerykanizację podjęto kroki, aby zachować podstawy hebrajskiego i zapobiegać włączaniu na dużą skalę angielskich słów do słownictwa tego języka.

Akademia Języka Hebrajskiego na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie każdego roku wymyśla około 2000 nowych słów hebrajskich dla współczesnych odpowiedników, znajdując oryginalne hebrajskie słowo, które ujmuje znaczenie, co ma stanowić alternatywę dla włączenia większej ilości angielskich słów do słownictwa hebrajskiego.