Techniki tłumaczenia tekstów naukowych

Zastanawiasz się, czy istnieją sprawdzone metody na tłumaczenie tekstów naukowych?  Zgodnie z przyjętymi zasadami tekst naukowy to spójny zbiór stwierdzeń związanych z nauką lub językiem naukowym. To właśnie dlatego używa się tu przejrzystego języka i uporządkowanych zdań, z dość prostą składnią. Celem jest poprawne zinterpretowanie informacji i właściwe przełożenie słów, ponieważ ważne jest tu możliwie najdokładniejsze i precyzyjne przetłumaczenie wszelkich danych z materiału pierwotnego. Takie zadanie warto  powierzyć profesjonaliście, który nie tylko jest biegłym tłumaczem, ale i ekspertem danej dziedziny. Jak tłumaczyć teksty naukowe, aby odznaczały się najwyższą jakością? Oto kilka praktycznych wskazówek.

Szukasz tłumacza, który mógłby przygotować profesjonalne tłumaczenie tekstów naukowych? Zależy ci na osobie poważnie podchodzącej do pracy, kreatywnej, ale z bogatym portfolio i szeroką wiedzą branżową? Najlepiej zwrócić się w takiej sytuacji o pomoc do profesjonalistów z renomowanego biura tłumaczeń. Przede wszystkim pomogą ci dobrać najbardziej właściwego eksperta do twojego projektu, poza tym nieskazitelna opinia w branży daje ci gwarancję najwyższej jakości pracy. Specjalizujemy się w profesjonalnych, rzetelnych i precyzyjnych przekładach artykułów naukowych, dokumentów i publikacji zapewniając wysokiej jakości przekłady w ponad 50 językach.

Czy istnieje coś takiego jak styl naukowy?

Stylem naukowym określany jest specyficzny rodzaj definiowania informacji, który charakteryzuje się dość formalnym i precyzyjnym językiem.  Okazuje się, że poszczególne dziedziny nauki mają własne przewodniki po stylach. Najważniejsze kwestie dotyczące stylu naukowego obejmują dwa aspekty, a mianowicie:

• Zalecenie stosowania strony biernej. W naukach matematycznych zwyczajowo podaje się czas teraźniejszy.
• Niektóre branże wolą używać „my” zamiast „ja” jako zaimka osobowego. Dodajmy, że „my” czasami obejmuje czytelnika, na przykład w matematycznych dedukcjach.
• W praktyce pisanie naukowe jest znacznie bardziej złożone niż dwie wyżej wspomniane kwestie, a przesunięcia czasu i osoby odzwierciedlają subtelne zmiany w sekcji artykułu naukowego. Ponadto użycie strony biernej pozwala autorowi skupić się na badanym przedmiocie, a nie na autorze. Podobnie, pewne użycie zaimków pierwszoosobowych jest dopuszczalne.
• Podczas tłumaczenia tekstów naukowych należy mieć na uwadze także:
•  Zasadę unikania dwuznacznych terminów, tak aby znaczenie słów było jasne i nie było co do tego wątpliwości.
•  Konieczność zredukowania do niezbędnego minimum własnych subiektywnych ocen. Tekst powinien opierać się na konkretnych informacjach, a nie na opiniach autora.
•  Cel tekstu naukowego powinien być zrozumiany przez każdą osobę należącą do grupy docelowej, do której adresowany jest przekaz.
•  Używa się specyficznej terminologii, jednocześnie umożliwiając dokładne tłumaczenie na inne języki bez jakichkolwiek błędów interpretacyjnych.
•  Teksty muszą zawierać stwierdzenia, które można przetestować, aby udowodnić, że przedstawione informacje są wiarygodne i prawdziwe.

Czytaj również:

• O wielojęzyczności słów kilka
• Wymierające języki
• Język arabski – język cywilizacji przyszłości

Czym jest tekst naukowy?

Literatura naukowa odnosi się do dowolnego przedmiotu naukowego, często przedstawionego w sposób nietechniczny, aby mógł być zrozumiany przez odbiorców, osoby spoza danej branży. Może jednak odnosić się do sprawozdań z obserwacji naukowych i wyników przedstawianych w określony i konwencjonalny sposób do swojej gałęzi.

W tekstach naukowych używa się elementów, które mogą wyjaśnić informacje w czytelny i prosty sposób ich czytelnikom. Chcąc osiągnąć to zrozumienie, należy zastosować strategie wyjaśniające, zanim dojdzie się do wniosku.

Rodzaje tekstów naukowych

Teksty naukowe można podzielić na cztery główne kategorie:

•  Tekst argumentacyjny. Istnieją tu dwie pozycje czy dwie opinie, które porównuje się ze sobą. Autor atakuje pomysły przeciwnika, krótko je opisując, a następnie dowodząc, że jest inaczej. Jego celem jest dostarczenie i wsparcie tezy za pomocą dowodów naukowych.
•  Tekst referencyjny. Opisują pewne zjawisko, np. stworzenie Wszechświata. Zazwyczaj opierają się na logicznej przyczynie. Tutaj autor nie uczestniczy ideologicznie ani emocjonalnie w tym, co opisuje. Celem jest być jak najbardziej klarownym, ponieważ należy wyjaśnić zjawisko w najbardziej przejrzysty sposób.
•  Raporty. To teksty opisujące jakieś wydarzenie. Są one opracowywane ze strukturą sekwencji czasowych, tj. np. fazy eksperymentu laboratoryjnego. Ich celem jest szczegółowe opisanie sekwencji czasowej procedury lub etapów zdarzenia.
•  Teksty instruktażowe. Informują one czytelnika, jak wykonać czynność, np. jak podłączyć drukarkę do komputera. Opierają się na szeregu imperatywnych form werbalnych.

Proste techniki tłumaczenia tekstów naukowych

Zgodnie z przyjętymi standardami dane tłumaczenie spełnia warunek tłumaczenia tekstów naukowych, jeśli zostało wykonane rzetelnie i z zachowaniem specjalistycznej, odpowiedniej dla danej dziedziny nauki słownictwem. Tego rodzaju teksty wymagają:

•  głębokiej znajomości zarówno języka źródłowego, jak i docelowego,
•  właściwego zrozumienia tematu.

Przygotowanie takich przekładów zajmują się wyspecjalizowani w danej dziedzinie tłumacze, którzy posiadają kwalifikacje kierunkowe w takich dziedzinach jak m.in.  medycyna, biologia czy chemia. Czasem są to naukowcy, którzy posiadają wysoki poziom wiedzy językowej, którą stosują do tłumaczenia tekstów w swojej dziedzinie wiedzy. Ponadto powszechna jest współpraca między językoznawcami i specjalistami z określonej dziedziny.

Klarowność i konkrety

To główne cechy stylistycznego tłumaczenia naukowego, które powinno oddawać w pełni znaczenie oryginalnego tekstu. Nie ma mowy tutaj o jakichkolwiek niejasnościach czy niezbyt jasnej konstrukcji.

Wielu specjalistów podkreśla, że właśnie dążenie do pełnej klarowności i konkretności to najważniejsze i zadaniem najtrudniejsze zadanie tłumacza pracującego nad tekstami naukowymi. Dlaczego tak się dzieje? Znalezienie odpowiednich słów może czasami być nie lada wyzwaniem. Problemem jest nawet sama powtarzalność konkretnego wyrazu w tekście, ponieważ synonimy niektórych słów mogą być raczej niejednoznaczne i bardziej odpowiednie do pracy literackiej niż do takich tekstów, co jeszcze bardziej utrudnia pracę. Bo jak dobierać właściwe słowa, a przy tym nie tworzyć powtórek i wiernie oddać znaczenie teksty? To bardzo trudne i wymagające zadanie. Właśnie z tej przyczyny najczęściej od tłumacza wymaga się naukowych podstaw pozwalających mu na zabawę z terminologią bez zmiany znaczenia tekstu, a co jest niestety poza zasięgiem przeciętnego normalnego tłumacza.

Wychwytywanie błędów w materiale źródłowym

Dobry specjalista zajmujący się przekładaniem tekstów naukowych posiada umiejętność wychwytywania drobnych błędów w oryginalnym tekście. Wynika to z niezwykłego profesjonalizmu, a nade wszystko z dokładności studiowania konkretnego tekstu źródłowego.

Typowe błędy w pracy naukowej obejmują:

•  niespójności między liczbami wymienionymi w tabelach,
•  diagramy wkomponowane w tekst pokazują coś innego, niż powinny,
•  tabele, do których odwołują się nieoczywiste symbole.

Dopasowanie odpowiedniej struktury i znaczenia

Jeśli składniowe i leksykalne cechy języka różnią się czasami konieczne jest całkowite przekształcenie niektórych zdań czy struktury. Praca z materiałem wymagających takiej metamorfozy staje się więc wielkim wyzwaniem, miejmy bowiem cały czas na myśli to, że najważniejszym zadaniem tłumacza tekstów naukowych jest możliwe nienaruszenie tak struktury zdań, jak i struktury całego teksty.

Jedną z najlepszych technik do zastosowania w tych przypadkach jest parafraza, a mianowicie przekształcenie znaczenia tekstu lub fragmentu za pomocą innych słów.

Oddawanie się lekturze fachowych publikacji

Aby tłumacz był w stanie precyzyjnie oddać znaczenie oryginału w przekładzie, powinien stale poszerzać swoją wiedzę z danej dziedziny.

Dzięki pogłębianiu wiedzy tłumacz:

•  Przyzwyczaja się do terminologii i stylu naukowego,
•  jest na bieżąco z najnowszymi badaniami naukowymi i odkryciami,
•  łatwiej mu zrozumieć pojęcia, z którymi się styka.

Zwracanie bacznej uwagi na liczby oraz symbole

Skoro mówimy o tekstach naukowych trzeba cały czas mieć na uwadze to, że w nauce roi się od liczb, formuł, schematów i symbol. Każdego z nich nie można ignorować w trakcie pracy nad przekładem.

Nawet drobny błąd, zły numer czy nieodpowiedni symbol, mogą wiązać się z poważnymi nieporozumieniami i problemami.

Stąd trzeba bardzo dobrze zrozumieć temat. Potem należy poświęcić wiele uwagi wszystkim drobiazgom. Wymaga to cierpliwości i umiejętności analitycznych, cech, które są niezbędne dla tłumacza naukowego.

Dokładne sprawdzenie tłumaczenia naukowego przed przekazaniem go dalej

Dobry tłumacz tekstów naukowych ma świadomość, że pośpiech jest jego najgorszym wrogiem. Stąd, gdy przygotuje już przekład, siada i czyta go ponownie, aby wyłapać wszelkie błędy, nieścisłości czy inne kwestie, które nie powinny mieć miejsca. Dopiero po przestudiowaniu swojej pracy można oddać tekst dalej.

Zawsze warto skorzystać z pomocy innego tłumacza posiadającego doświadczenie w tej dziedzinie. Opinia nigdy nie zaszkodzi, a może przynieść wiele korzyści dla pracy. W ten sposób wszystkie błędy, których nie zauważyłeś, zostaną poprawione.

Jeszcze jedna kwestia. Zdarza się, że pewne pojęcia z tekstu pierwotnego są tak niejasne, że trudno znaleźć jakiekolwiek rozsądne rozwiązanie. W takiej sytuacji profesjonalny tłumacz zawsze wysyła zapytanie do autora lub swojego klienta. Jak mawia stare powiedzenie: kto pyta, ten nie błądzi. Lepiej więc wyjaśnić wszelkie tego typu kwestie i rozwiać wątpliwości aniżeli zostawić taki problem sam sobie i potem być winnym jakiś problemów. Pamiętajmy, że w przypadku takich tekstów nawet drobny błąd może okazać się nie tylko przeinaczeniem, nieodpowiednim doborem słów, a totalną pomyłką mająca poważne konsekwencje.

Odpowiedni styl tłumaczeń naukowych

Tak naprawdę nie ma jednego i właściwego stylu dla tekstów naukowych. Wszystko zależy od konkretnej dziedziny i danego tekstu. W nauce natkniesz się na różne rodzaje dokumentów, które wymagają różnych stopni formalności.

Jeśli tłumaczysz pracę akademicką, będziesz musiał znaleźć styl na bardzo wysokim poziomie ze złożonymi frazami i mniej popularnymi słowami. Z drugiej strony, jeśli mówimy o instrukcjach, tłumaczenie musi być mniej formalne. Tego typu dokumenty będą czytane przez normalnych ludzi lub początkujących w dziedzinie nauki. Dlatego język musi być bardziej dostępny i łatwy do zrozumienia. Ponadto dopasowany do odbiorcy. Musi także baczyć na potrzeby klienta i oczywiście odpowiadać słowom z materiału źródłowego.

Tłumaczenia naukowe to wyzwanie

Tłumaczenie naukowe było, jest i będzie wyzwaniem dla tłumaczy. Osoby specjalizujące się w tej dziedzinie przede wszystkim muszą nadążać za ciągłymi zmianami i nieustannie ewoluującą terminologią. Mówi się też, że świetni eksperci to zazwyczaj sami naukowcy, osoby niezwykle oczytane, posiadające ogromną wiedzę na konkretny temat, łatwo zdobywające nowe informacje. Do tego odznaczający się umiejętnościami translatorskimi. Nie można też zapomnieć, że tłumacz tekstów naukowych musi potrafić tłumaczyć jasno i zwięźle. A na końcu, równie ważne, jak wszystko, co wcześniej wymieniliśmy, to rzetelny profesjonalista zwracający uwagę nawet na najdrobniejszy szczegół.

Jeśli potrzebujesz profesjonalnego tłumaczenia tekstów naukowych, skorzystaj z pomocy naszych tłumaczy. Współpracujemy z tłumaczami naukowymi, którzy nie tylko posiadają rzetelną wiedzę językową, ale także są ekspertami w wybranej dziedzinie. Dzięki temu masz pewność, że ważne dla Ciebie treści zostaną przełożone zgodnie z przyjętymi standardami i oczekiwaniami. Sprawdź cennik.