Techniki tłumaczenia tekstów naukowych

Techniki tłumaczenia tekstów naukowych. Tekst naukowy jest spójnym zbiorem stwierdzeń związanych z nauką lub językiem naukowym stąd używa się przejrzystego języka i uporządkowanych zdań, z dość prostą składnią. Celem jest poprawne zinterpretowanie informacji i właściwe przełożenie słów, ponieważ ważne jest tu możliwie najbardziej dokładne i skrupulatne przetłumaczenie wszelkich danych z materiału pierwotnego. Do tego zadania potrzeba osoby wyspecjalizowanej, nie tylko świetnego tłumacza, ale i znawcy tematu, którym często jest sam naukowiec z danej dziedziny. A jak tłumaczyć teksty naukowe, aby odznaczały się najwyższą jakością? Oto kilka praktycznych wskazówek.

Szukasz tłumacza, który mógłby przygotować ci profesjonalny tłumaczenie tekstów naukowych? Zależy ci na osobie poważnie podchodzącej do pracy, kreatywnej, ale z bogatym portfolio i szeroką wiedzą branżową? Najlepiej zwrócić się w takiej sytuacji o pomoc do profesjonalistów z renomowanego biura tłumaczeń. Przede wszystkim pomogą ci dobrać najbardziej właściwego eksperta do twojego projektu, poza tym nieskazitelna opinia w branży daje ci gwarancję najwyższej jakości pracy.

Czy istnieje coś takiego jak styl naukowy?

Czym jest styl naukowy? To wbrew pozorom ważna kwestia, ponieważ różne dziedziny mają różne sposoby jego definiowania i konwencje dotyczące stylu pisania, a poszczególne dziedziny zwykle mają własne przewodniki po stylach. Niektóre kwestie dotyczące stylu naukowego obejmują dwie sprawy, mianowicie:

• zalecenie stosowania strony biernej. W naukach matematycznych zwyczajowo podaje się czas teraźniejszy,

• niektóre branże wolą używać „my” zamiast „ja” jako zaimka osobowego. Dodajmy, że „my” czasami obejmuje czytelnika, na przykład w matematycznych dedukcjach.

W praktyce pisanie naukowe jest znacznie bardziej złożone niż dwie wyżej wspomniane kwestie, a przesunięcia czasu i osoby odzwierciedlają subtelne zmiany w sekcji artykułu naukowego. Ponadto użycie strony biernej pozwala autorowi skupić się na badanym przedmiocie, a nie na autorze. Podobnie, pewne użycie zaimków pierwszoosobowych jest dopuszczalne.

Trzeba jeszcze pamiętać o kwestiach takich jak:

• Unikanie dwuznacznych terminów, tak aby znaczenie słów było jasne i nie było co do tego wątpliwości,

• Zredukowanie do niezbędnego minimum wszystkiego, co jest subiektywne. Tekst powinien opierać się na konkretnych informacjach, a nie na opiniach autora.

• Cel tekstu naukowego powinien być zrozumiany przez każdą osobę należącą do grupy docelowej, do której adresowany jest przekaz,

• Używa się specyficznej terminologii, jednocześnie umożliwiając dokładne tłumaczenie na inne języki bez jakichkolwiek błędów interpretacyjnych,

• Teksty muszą zawierać stwierdzenia, które można przetestować, aby udowodnić, że przedstawione informacje są wiarygodne i prawdziwe.

Czytaj również:

• O wielojęzyczności słów kilka
• Wymierające języki
• Język arabski – język cywilizacji przyszłości

Czym jest tekst naukowy?

Literatura naukowa odnosi się do dowolnego przedmiotu naukowego, często przedstawionego w sposób nietechniczny, aby mógł być zrozumiany przez odbiorców, osoby nienaukowe. Może jednak odnosić się do sprawozdań z obserwacji naukowych i wyników przedstawianych w określony i konwencjonalny sposób do swojej gałęzi.

W tekstach naukowych używa się elementów, które mogą wyjaśnić informacje w czytelny i prosty sposób ich czytelnikom. Chcąc osiągnąć to pożądane zrozumienie należy zastosować strategie wyjaśniające zanim dojdzie się do wniosku.

Kategorie tekstów naukowych

Teksty naukowe można podzielić na cztery główne kategorie:

• Tekst argumentacyjny

Istnieją tu dwie pozycje czy dwie opinie, które porównuje się ze sobą. Autor atakuje pomysły przeciwnika, krótko je opisując, a następnie dowodząc, że jest inaczej. Jego celem jest dostarczenie i wsparcie tezy za pomocą dowodów naukowych.

• Tekst referencyjny

Opisują pewne zjawisko, np. stworzenie Wszechświata. Zazwyczaj opierają się na logicznej przyczynie. Tutaj autor nie uczestniczy ideologicznie ani emocjonalnie w tym, co opisuje. Celem jest być jak najbardziej klarownym, ponieważ należy wyjaśnić zjawisko w najbardziej przejrzysty sposób.

• Raporty

To teksty opisujące jakieś wydarzenie. Są one opracowywane ze strukturą sekwencji czasowych, tj. np. fazy eksperymentu laboratoryjnego. Ich celem jest szczegółowe opisanie sekwencji czasowej procedury lub etapów zdarzenia.

• Teksty instruktażowe

Informują one czytelnika, jak wykonać czynność, np. jak podłączyć drukarkę do komputera. Opierają się na szeregu imperatywnych form werbalnych.

Proste techniki tłumaczenia tekstów naukowych

Jesteśmy zdania, i zawsze to podkreślamy, że tłumaczenie to nie tylko jakaś tam praca, ale sztuka.

„Ile trudności i nieporozumień można by uniknąć, ile czasu oszczędzić, oddając sprawy w zaufane ręce tłumacza.”

(Friedrich von Gentz)

„Tłumaczenie powinno przypominać szybę, całkowicie przezroczystą, tak, aby czytelnik nie zauważył jej istnienia.”

(Nikołaj Wasilijewicz Gogol)

Tłumaczenie naukowe jest tłumaczeniem tekstów naukowych, co stawia wymóg posiadania specjalnej wiedzy. Teksty te wymagają:

• głębokiej znajomości zarówno języka źródłowego, jak i docelowego,

• właściwego zrozumienia tematu.

Do ich przygotowania zatrudnia się najczęściej wyspecjalizowanych tłumaczy. Warto zwrócić na pewną prawidłowość, tłumacze naukowi są często szkolonymi językoznawcami specjalizującymi się w dziedzinach tj. medycyna, biologia czy chemia. Czasem są to naukowcy, którzy rozwinęli wysoki poziom wiedzy językowej, którą stosują do tłumaczenia tekstów w swojej dziedzinie wiedzy. Ponadto powszechna jest współpraca między językoznawcami i specjalistami z określonej dziedziny.

Klarowność i konkrety

To główne cechy stylistyczne tłumaczenia naukowego. A te musi przekazywać dokładne znaczenie oryginalnego tekstu. Nie ma mowy tutaj o jakichkolwiek niejasnościach czy niezbyt jasnej konstrukcji.

Wielu specjalistów podkreśla, że właśnie dążenie do pełnej klarowności i konkretności to najważniejsze i zadaniem najtrudniejsze zadanie tłumacza pracującego nad tekstami naukowymi. Dlaczego tak się dzieje? Znalezienie odpowiednich słów może czasami być nie lada wyzwaniem. Problemem jest nawet sama powtarzalność konkretnego wyrazu w tekście, ponieważ synonimy niektórych słów mogą być raczej niejednoznaczne i bardziej odpowiednie do pracy literackiej niż do takich tekstów, co jeszcze bardziej utrudnia pracę. Bo jak dobierać właściwe słowa, a przy tym nie tworzyć powtórek i wiernie oddać znaczenie teksty? To bardzo trudne i wymagające zadanie. Właśnie z tej przyczyny najczęściej od tłumacza wymaga się naukowych podstaw pozwalających mu na zabawę z terminologią bez zmiany znaczenia tekstu, a co jest niestety poza zasięgiem przeciętnego normalnego tłumacza.

Wychwytywanie błędów w materiale źródłowym

Dobry specjalista zajmujący się przekładaniem tekstów naukowych posiada umiejętność wychwytywania drobnych błędów w oryginalnym tekście. Wynika to z niezwykłego profesjonalizmu, a nade wszystko z dokładności studiowania konkretnego tekstu źródłowego.

Typowe błędy w pracy naukowej obejmują:

• niespójności między liczbami wymienionymi w tabelach,

• diagramy wkomponowane w tekst pokazują coś innego, niż powinny,

• tabele, do których odwołują się nieoczywiste symbole.

Po raz kolejny pojawia się więc kwestia nie tylko rzetelności, ale posiadania wiedzy z dziedziny, której dotyczy tłumaczenie.

Dopasowanie odpowiedniej struktury i znaczenia

Jeśli składniowe i leksykalne cechy języka różnią się czasami konieczne jest całkowite przekształcenie niektórych zdań czy struktury. Praca z materiałem wymagających takiej metamorfozy staje się więc wielkim wyzwaniem, miejmy bowiem cały czas na myśli to, że najważniejszym zadaniem tłumacza tekstów naukowych jest możliwe nienaruszenie tak struktury zdań, jak i struktury całego teksty.

Jedną z najlepszych technik do zastosowania w tych przypadkach jest parafraza, a mianowicie przekształcenie znaczenia tekstu lub fragmentu za pomocą innych słów.

Oddawanie się lekturze fachowych publikacji

Nie ma co ukrywać, tłumacz musi być jak najlepiej poinformowany, a najprostszą drogą do osiągnięcia jak największej wiedzy jest po prostu czytanie najnowszych książek i czasopism akademickich.

Co zyskuje tłumacz regularnie oddając się lekturze fachowej prasy i publikacji książkowych?

• Przyzwyczaja się do terminologii i stylu naukowego,

• jest na bieżąco z najnowszymi badaniami naukowymi i odkryciami,

• łatwiej mu zrozumieć pojęcia, z którymi się styka.

Zwracanie bacznej uwagi na liczby oraz symbole

Skoro mówimy o tekstach naukowych trzeba cały czas mieć na uwadze to, że w nauce roi się od liczb, formuł, schematów i symbol. Każdego z nich nie można ignorować w trakcie pracy nad przekładem.

Nawet drobny błąd, zły numer czy nieodpowiedni symbol, mogą wiązać się z poważnymi nieporozumieniami i problemami.

Stąd trzeba bardzo dobrze zrozumieć temat. Potem należy poświęcić wiele uwagi wszystkim drobiazgom. Wymaga to cierpliwości i umiejętności analitycznych, cech, które są niezbędne dla tłumacza naukowego.

Dokładne sprawdzenie tłumaczenia naukowego przed „puszczeniem” go dalej

Tłumacz tekstów naukowych ma świadomość, że pośpiech jest jego najgorszym wrogiem. Stąd, gdy przygotuje już przekład, siada i czyta go ponownie, aby wyłapać wszelkie błędy, nieścisłości czy inne kwestie, które nie powinny mieć miejsca. Dopiero po przestudiowaniu swojej pracy można oddać tekst dalej.

Zawsze warto poprosić o czytanie innego tłumacza posiadającego doświadczenie w tej dziedzinie – opinia nigdy nie zaszkodzi, a może przynieść wiele korzyści dla pracy. W ten sposób wszystkie błędy, których nie zauważyłeś, zostaną poprawione.

Jeszcze jedna kwestia. Zdarza się, że pewne pojęcia z tekstu pierwotnego są tak niejasne, że trudno znaleźć jakiekolwiek rozsądne rozwiązanie. W takiej sytuacji profesjonalny tłumacz zawsze wysyła zapytanie do autora lub swojego klienta. Jak mawia stare powiedzenie: kto pyta, ten nie błądzi. Lepiej więc wyjaśnić wszelkie tego typu kwestie i rozwiać wątpliwości aniżeli zostawić taki problem sam sobie i potem być winnym jakiś problemów. Pamiętajmy, że w przypadku takich tekstów nawet drobny błąd może okazać się nie tylko przeinaczeniem, nieodpowiednim doborem słów, a totalną pomyłką mająca poważne konsekwencje.

Odpowiedni styl tłumaczeń naukowych

Jak już zdążyliśmy zaznaczyć, nie ma jednego i właściwego stylu dla tekstów naukowych. Wszystko zależy od konkretnej dziedziny i danego tekstu. W nauce natkniesz się na różne rodzaje dokumentów, które wymagają różnych stopni formalności.

Jeśli tłumaczysz pracę akademicką, będziesz musiał znaleźć styl na bardzo wysokim poziomie ze złożonymi frazami i mniej popularnymi słowami. Z drugiej strony, jeśli mówimy o instrukcjach, tłumaczenie musi być mniej formalne. Tego typu dokumenty będą czytane przez normalnych ludzi lub początkujących w dziedzinie nauki. Dlatego język musi być bardziej dostępny i łatwy do zrozumienia. Ponadto dopasowany do odbiorcy. Musi także baczyć na potrzeby klienta i oczywiście odpowiadać słowom z materiału źródłowego.

Tłumaczenia naukowe to wyzwanie

Tłumaczenie naukowe było, jest i będzie wyzwaniem dla tłumaczy. Osoby specjalizujące się w tej dziedzinie przede wszystkim muszą nadążać za ciągłymi zmianami i nieustannie ewoluującą terminologią. Mówi się też, że świetni eksperci to zazwyczaj sami naukowcy, osoby niezwykle oczytane, posiadające ogromną wiedzę na konkretny temat, łatwo zdobywające nowe informacje. Do tego odznaczający się umiejętnościami translatorskimi. Nie można też zapomnieć, że tłumacz tekstów naukowych musi potrafić tłumaczyć jasno i zwięźle. A na końcu, równie ważne, jak wszystko, co wcześniej wymieniliśmy, to rzetelny profesjonalista zwracający uwagę nawet na najdrobniejszy szczegół.

Potrzebujesz pilnie nawiązać kontakt z rzetelnym tłumaczem specjalizującym się w tekstach naukowych? Zależy ci na osobie sprawdzonej, o nienagannej opinii? Potrzebujesz profesjonalnego tłumaczenia tekstów naukowych na angielski? Pomyśl o współpracy ze specjalistami z renomowanego biura tłumaczeń. Wybór takiej drogi to gwarancja doboru właściwego eksperta do twojego projektu, gwarancja jakości i dotrzymania ściśle określonego przez ciebie terminu.