Jak radzić sobie z tłumaczeniem bajek i unikać związanych z tym problemów?

Najbardziej wymagającymi odbiorcami i najsurowszymi krytykami tłumaczeń są dzieci.  Ich rozbrajająca szczerość i jasno określone oczekiwania sprawiają, że przekłady literatury dziecięcej to prawdziwe wyzwanie dla tłumacza. Dlatego nawet najlepsi profesjonaliści mają nie lada kłopot, aby sprostać potrzebom najmłodszych odbiorców tłumaczeń, chcąc zapewnić wysokiej jakości przekłady. Zastanawiasz się, dlaczego tłumaczenie baśni i bajek to zadanie wymagające nie tylko wiedzy językowej, ale także psychologii dziecięcej? Sprawdzamy!

Początki baśni i bajek dla dzieci

Pierwsze bajki opowiadano już w starożytnej Grecji, a ich twórcą był Ezop. To właśnie one wyznaczyły późniejszy kierunek rozwoju tego rodzaju dziełom literackim, które powstawały nie tylko znacznie później, ale i w często bardzo odmiennych warunkach społecznych i kręgach kulturowych.

Tłumacz bajek to osoba, która nie tylko posiada bogatą wiedzę językową, ale także fantazję, umiejętność kreowania nierzeczywistego otoczenia i sytuacji, a jednocześnie mówienia o nich w sposób zrozumiały dla najmłodszych. Dlatego przyjęło się, że takich przekładów dokonują pasjonaci literatury dziecięcej i osoby, które doskonale znają psychologię najmłodszych czytelników. Sztuka ta wymaga bowiem, aby dać coś od siebie, przebudować nasze postrzeganie świata na takie, jakie będzie oczywiste przy patrzeniu na nie oczami dziecka. Dlatego nawet jeśli jesteś biegły w danym języku, jednak nie masz doświadczenia w przekładzie bajek i baśni, zadanie to może być ponad Twoje siły. W takiej sytuacji nieodzowna może okazać się pomoc naszych tłumaczy, którzy doskonale znają zasady przekładu literatury dziecięcej.

Czytaj również:

• Tepis
• Tłumacz a interpretator
• Tłumacz a znajomość języka staropolskiego
• Tłumacz angielsko-polski do filmów

Pierwszy krok: nazwy własne i charakterystyczne imiona postaci

Jeśli chciałbyś przetestować swoje umiejętności translatorskie i przetłumaczyć dziecku bajkę, zacznij od poznania nazw własnych występujących w oryginalnym tekście. Jest to o tyle ważne, że w opowieściach dla dzieci imiona postaci czy nazwy różnych miejsc bywają bardzo obrazowe – „kraina baśni” czy „Smerf Maruda” od razu wywołują określone skojarzenia u małego odbiorcy.

Funkcjonują tutaj dwie szkoły dotyczące przekładu tej części tekstu:

• w pierwszej pozostawia się nazwy własne bez tłumaczenia, w brzmieniu oryginalnym;
• druga zakłada przełożenie ich w taki sposób, aby zachować ich pierwotne znaczenie.

Częściej profesjonalny tłumacz korzysta z tej drugiej opcji, choć czasami nie jest to łatwe – sens opisu za pomocą nazwy bywa charakterystyczny dla kraju, z którego pochodzi bajka. Dobrze jest w takiej sytuacji odbiec nieco od oryginału i zastosować takie określenia, które dzieci znają i odpowiednio zrozumieją.

Wersja, w której nazwy są tłumaczone, jest też korzystniejsza dla rozwoju dziecka, patrząc z punktu widzenia pedagogiki. Pozwala malcowi wyobrazić sobie wygląd i różne cechy charakteru ulubionego bohatera, dzięki czemu łatwiej jest mu się z nim identyfikować. To wcale niełatwe zadanie, dlatego jeśli uznasz, że nie sprostasz wyzwaniu, skorzystaj ze wsparcia naszych tłumaczy, którzy przekładają światową literaturę dziecięcą na ponad 50 języków.

Praca i zabawa jednocześnie

Tłumaczenie bajek może być wspaniałą zabawą dla dorosłych.  Opisując wyobrażony przez autora świat, niezależnie od wieku przenosisz się w tę niesamowitą rzeczywistość, rządzącą się swoimi, często bardzo odległymi od zwykłych, regułami.

Jeżeli chcesz naprawdę dobrze przetłumaczyć bajkę, warto, abyś pamiętał o kilku zasadach:

• najpierw tłumaczysz nazwy własne i imiona postaci, tak, aby zachować ich znaczenie;
• próbujesz spojrzeć na świat oczami kilkulatka i przedstawić go tak, aby był dla niego zrozumiały;
• zmieniasz lub pomijasz najbardziej drastyczne wątki – bajka powinna mieć misję pedagogiczną, nie zaś przerażać malucha;
• staraj się używać prostego, ale bogatego w zdrobnienia języka;
• przez cały czas pamiętaj o konieczności zachowania walorów literackich utworu!

Tłumaczenie bajek to bardzo kreatywna praca z tekstem i jednocześnie wymagająca. Tłumacz przekładający taki tekst staje często w obliczu trudności związanych z wyborem strategii tłumaczenia na przykład neologizmów, przysłów, powiedzonek czy rymowanek – wiele z nich ma bowiem korzenie ludowe, specyficzne dla danej kultury. Dobry przekład musi też przez cały czas trzymać się kontekstu i celu, w jakim bajka została napisana.

Osoba, która podejmuje się tłumaczenia bajek, musi nie tylko znać świat dzieci, ale i mieć dobry kontakt ze swoimi najmłodszymi „klientami”. Staje się bowiem dla nich malarzem, kreślącym baśniowe postaci i miejsca za pomocą słów. Bardzo łatwo jest tu zepsuć efekt i sprawić, że dla malucha całość będzie niezrozumiała. Dlatego tak ważne jest, aby przekładem bajek zajmowali się pasjonaci na miarę małych odbiorców. Nasi tłumacze to eksperci, którzy nie tylko przekładają słowa, ale także potrafią dopasować treść do potrzeb najmłodszych czytelników. Sprawdź cennik.