Glosariusz – czym jest i do czego się go używa?

Tłumacz używa wszystkich posiadanych narzędzi do tego, aby jak najlepiej przetłumaczyć treść z języka źródłowego na język docelowy. W przekładzie jakość i zadowolenie klienta są oznaką profesjonalizmu. Czasem współpraca wymaga stosowania spójnego i bardzo specjalistycznego słownictwa w tłumaczeniu na np. język polski. W takiej sytuacji bardzo często praktykuje się użycie glosariusza terminów, który dotyczy danego tematu czy dziedziny.

Glosariusz – co to jest?

Pojęcie „glosariusz” według Władysława Kopalińskiego to „słownik /słowniczek wyrazów przestarzałych, trudnych, rzadkich, użytych w dawnym tekście”ⁱ. Można spotkać się również z określeniem „glosarium”. Termin ten pochodzi od łacińskiego „glossarium”, które z kolei ma swoje korzenie w greckim „glōssa”, co można przetłumaczyć jako język lub niejasne słowo, które wymaga tłumaczenia. Oprócz wcześniej zaproponowanego wyjaśnienia, glosariusz może być też rozumiany jako wykaz czy zbiór wyrazów. Jest czymś w rodzaju słownika zawierającego wszystkie terminy z danej dziedziny wraz z ich odpowiednikami w języku obcym. Jak nietrudno się domyślić: glosariusze przeznaczone dla tłumacza to coś w rodzaju bazy terminologicznej wraz z tłumaczenia na jeden lub więcej języków. Z narzędziami CAT pomagają i ułatwiają zachować spójność terminologii.

Czytaj również:

• Trados vs Memoq – który program wybrać?
• Język mówiony a pisany – różnice istotne w pracy tłumacza
• Jak przetłumaczyć stronę internetową?
• Usługi tłumaczenia a vat – czy usługi tłumaczeniowe są zwolnione z tego podatku?

Do czego używany jest glosariusz i w jakich przypadkach jest niezbędny?

Słowa dopiero, co powstałe. Wyrazy dwuznaczne. Specjalistyczne terminy z konkretnej dziedziny czy branży. Glosariusze gromadzą takie najważniejsze wyrazy i wyrażenia dla danej dziedziny. Zawsze służą jednemu celowi – są strażnikami spójności terminologicznej w tekście. Kiedy tłumacz czy biuro tłumaczeń pracuje przy bardzo dużym projekcie, wykorzystuje się oprogramowanie. W mniejszych zleceniach glosariusz może mieć postać listy terminów z odpowiednikami w drugim języku. Niezbędny jest w każdej sytuacji, kiedy bardzo ważna jest spójność terminologiczna czy to, aby słownictwo było jasne i zrozumiałe dla osób, które stanowią grupę docelowych odbiorców. Jego użycie jest konieczne tam, gdzie w treści występuje bardzo duże nagromadzenie żargonu branżowego i specjalistycznych słów.

Użycie glosariusza w pracy tłumacza

Na przykład polsko-angielski glosariusz, który oceniony jest jako dobry charakteryzuje się tym, że jest przejrzysty i zwięzły. Pamiętajmy, że glosariusz zawiera tylko specjalistyczne zwroty. To właśnie te rzadkie, nowe czy mogące nastręczyć trudności ekspertowi słowa, tam się pojawiają. Wyobraźmy sobie, że biuro tłumaczeń ma stworzyć przekład poradnika dla marketingowców. Tekst jest dosłownie nafaszerowany branżowym żargonem i terminologią używaną tylko przez ekspertów z branży. Glosariusz służy do właściwego przetłumaczenia słów określających typowe procesy czy zjawiska dla specjalistów z tej branży czy słowa lub wyrażenia, z którymi nie spotkamy się gdzie indziej. W przytoczonym przypadku glosariusz pomaga nie tylko być wiernym, ale i pomóc właściwie oddać treści marketingowe czy reklamowe.

i Władysław Kopaliński, „Słownik Wyrazów Obcych i wyrazów obcojęzycznych z almanachem”, wyd. Świat Książki, Warszawa 2000, hasło „glosariusz /glosarium”, str. 194.