Czym jest tłumaczenie wspomagane komputerowo?

Jakie pomoce wykorzystywane są w pracy tłumacza językowego? Na myśl przychodzą słowniki, bazy terminologiczne, translatory. No i oczywiście wiedza, którą tłumacz nabył w trakcie edukacji – czy to podczas studiów, czy w trakcie kursów, czy też samodzielnej nauki. Postęp technologiczny sprawił, że coraz popularniejsze jest tłumaczenie automatyczne. Komputery i maszyny opanowują wiele dziedzin życia. Nie ominęły również branży tłumaczeniowej. Dziś wielu autorów przekładów zajmuje się wykonywaniem tłumaczeń za pomocą maszyn. Czym jest tłumaczenie wspomagane komputerowo? Czy jakość tłumaczenia maszynowego dorównuje pracy najlepszych tłumaczy?

CAT – czym jest?

Pod skrótem CAT kryje się tłumaczenie wspomagane komputerowo. Skrót pochodzi od ang. computer-assisted translation. Sama nazwa wskazuje, że realizowane jest z użyciem komputera. Jego głównym celem jest usprawnienie procesu tłumaczenia.

GALA (Globalization nad Localization Association) w swojej definicji podkreśla, że CAT jest pojęciem, które w szerokim znaczeniu stosuje się do opisania oprogramowania wykorzystywanego przez ludzkiego tłumacza po to, aby podnieść wydajność i spójność pracy. Jak pokazuje definicja, tłumaczenie wspomagane nie zastępuje tłumacza, a pomaga. Jest asystentem człowieka tworzącego przekład.

Wśród funkcji oferowanych przez narzędzia CAT można wymienić: pamięć tłumaczeniową (translation memory), glosariusze, sugestie dotyczące tłumaczenia maszynowego czy kontrole jakości. Wielofunkcyjność oprogramowania CAT pozwala na wspomaganie tłumaczeń rożnego rodzaju. Od zwykłych przekładów, jak np. tłumaczenie CV, po tłumaczenia specjalistyczne, np. tłumaczenie karty produktu.

CAT to nie to samo co tłumaczenia maszynowe (machine translation). Narzędzia CAT nie zastępują człowieka, nie powierza się im wykonania tłumaczenia od A do Z. Ostateczny wynik tłumaczenia jest zależny od tłumacza-człowieka, który w pełni kontroluje proces przekładu i ponosi odpowiedzialność za jego prawidłowość.

Czytaj również:

• Jak kształcić warsztat tłumacza języka niemieckiego?
• Jak można przetłumaczyć nietypowe dokumenty?
• Jak napisać CV w języku angielskim?
• Jak nauczyć się mówić po niemiecku?
• Jak negocjować stawki za tłumaczenia?

Zastosowanie tłumaczenia wspomaganego komputerowo

Tłumacze językowi wykorzystują oprogramowanie CAT nie jako gotowe rozwiązanie do tłumaczeń. Programy CAT może być porównany do półproduktu, który wspomaga, przyspiesza i sprawia, że tłumaczenia są lepsze, mniej narażone na błędy i powstają w krótszym czasie. Rozwój technologii umożliwił ekspansję słowników elektronicznych oraz programów wykonujących translację na szeroką skalę. Narzędzia CAT wykorzystują w swoich modułach słowniki, bazy terminów, korekty teksów. Dlatego zastosowanie tłumaczenia wspomaganego komputerowo jest doceniane i lubiane przez tłumaczy.

Niektóre programy CAT zawierają moduły tłumaczeń maszynowych. Nie oznacza to, że tłumaczą automatycznie, ale zapisują w pamięci tłumaczeń wiele informacji, słów, wyrażeń czy szablonów, aby można było je wykorzystać w przyszłości. Wszystko to jeszcze dokładniej i intensywniej wspomaga tłumaczenia.

Zastosowanie tłumaczenia wspomaganego komputerowo pozwala przetłumaczyć treści szybciej i precyzyjniej oraz zapewnia wysoką jakość przekładów. Ponadto, odciąża tłumacza i zwiększa moce przerobowe biura tłumaczeń.

Wady i zalety tłumaczenia CAT

Oczywiście każde oprogramowanie ma swoje wady i zalety. Na co uważać podczas wykorzystania tłumaczenia wspomaganego komputerowo? Świadomość wad pozwoli wykorzystać program CAT w sposób prawidłowy, etyczny, bez narażenia przekładu na błędy.

Wielu użytkowników zwraca uwagę na fakt, iż narzędzia CAT mogą zaburzać pracę, jeśli są źle wykorzystywane. Tłumacz, który zbytnio zaufa oprogramowaniu, nie kontroluje procesu tłumaczenia, może sprawić, że tłumaczenie będzie wykonane błędnie. Doświadczeni tłumacze mają świadomość, że nie wolno rozleniwiać się przez narzędzia CAT, należy zawsze mieć pełną kontrolę nad tłumaczeniem.

Z drugiej strony, dużą zaletą jest właśnie odciążenie tłumacza, wykonanie za niego wielu czynności, które zwykle pochłaniają wiele czasu, np. sprawdzenie pisowni, ortografii czy trzymanie się szablonu. Dodatkowo CAT zapamiętuje wiele szczegółów i wykorzystuje je w przyszłych tłumaczeniach.

Stosowanie dobrych praktyk przy wykorzystaniu narzędzi CAT to sposób na ich właściwe zastosowanie. Najważniejsza jest świadomość, ze CAT nie wykonują tłumaczeń automatycznie. Kontrola człowieka nad przebiegiem tłumaczenia jest zdecydowanie konieczna.