Tłumacz przysięgły – jak zdobyć uprawnienia?

Zawsze marzyłeś o pracy tłumacza przysięgłego? Kuszą Cię atrakcyjne zarobki? Chciałbyś dowiedzieć się jak najwięcej o tym, jak najlepiej wejść do tego zawodu? Przygotowaliśmy artykuł na temat tego jak zdobyć uprawnienia tłumacza przysięgłego i zacząć pracę w zawodzie.

Kim jest tłumacz przysięgły?

Świat tłumaczeń jest barwny i różnorodny. Z jednej strony znajdziemy w nim tłumaczy związanych z literaturą i przekładających dla młodych wilków, jak i klasyków. Gdzieś po środku są tłumacze techniczni pisemni słynący ze swojej dokładności. Z drugiej strony są osoby, które obrały zupełnie inną ścieżkę kariery; wybierając diametralnie odmienne środowisko pracy, świetnym przykładem są tutaj tłumacze przysięgli.

Kim są tłumacze przysięgli? Czy każdy może wejść do tego świata? Tłumacz przysięgły to zawód zaufania publicznego. Naszym zdaniem są to słowa najlepiej chwytające sedno pracy tych osób. W odróżnieniu od tłumacza zwykłego ma on większy prestiż i zazwyczaj większe dochody, co oczywiście nie jest regułą, wszystko to kwestia indywidualna. Poza tym nikt nie może pojawić się w tej branży z dnia na dzień. To, co jest możliwe w przypadku tłumaczeń marketingowych czy przekładów poezji, tu nie przejdzie. Jeśli myślisz o tym kierunku i chcesz zdać egzamin na tłumacza przysięgłego, spokojnie. To żadna wiedza tajemna.

Czytaj również:

• Mieć to coś, czyli sztuka tłumaczenia ustnego
• Tłumaczenia filmów – wyzwanie czy dobra zabawa
• Kontekst w tłumaczeniach
• Translatorskie problemy z nazwami własnymi

Jak zostać tłumaczem przysięgłym?

Jak zostać tłumaczem przysięgłym? Okazuje się, że droga do zostania nim wymaga cierpliwości i czasu. Nie da się tu niczego przeskoczyć. Zanim uzyska się prawo do wykonywania zawodu trzeba przejść swoje, aby dojść do celu. Nikt nie może tak po prostu zgłosić się do biura tłumaczeń czy pójść do jakiegoś urzędu i zaoferować swoją chęć pracy. Droga jest długa, zawiła i trudna. Jak zostać tłumaczem przysięgłym? Niestety nie ma tu jasno sprecyzowanej ścieżki, jaką należy przejść.

Chcesz pracować jako tłumacz przysięgły? Doświadczenie wielu tłumaczy pokazuje jednak, że dobrze iść na studia filologiczne z języka, którym chcemy się zajmować. Ale to za mało. Dlaczego? Do podejścia do egzaminu każdemu kandydatowi nie wystarcza świetna znajomość języka polskiego i obcego. Aby przystąpić do egzaminu z myślą o pozytywnym zdaniu obu części egzaminu (pisemnej i ustnej) niezbędna jest szeroka wiedza z dziedziny prawa, gospodarki i finansów Polski, a także kraju danego języka obcego. Trzeba zgłębić terminologię specjalistyczną, język urzędowy, prawniczy i sądowy. Kiedy zostanie wyznaczony termin egzaminu na tłumacza przysięgłego to kandydat, a nikt inny, będzie musiał zmierzyć się z testami i pokazać swoje umiejętności.

Kto w Polsce może uzyskać prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego? „Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego” z dnia 25 listopada 2004 roku (udostępnia ją Minister Sprawiedliwości na swojej stronie internetowej) w rozdziale 2 pt. „Nabywanie i utrata prawa do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego” zawiera wszystkie potrzebne, podstawowe informacje.

Kto może wykonywać ten zawód? Podajemy wytyczne za rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości.

• Tłumaczem przysięgłym może być osoba fizyczna, która posiada obywatelstwo polskie lub  obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, obywatelstwo Konfederacji Szwajcarskiej albo obywatelstwo innego państwa, o ile według przepisów UE ma prawo podjąć zatrudnienie lub samozatrudnienie w Polsce lub na zasadach wzajemności, obywatelstwo innego państwa.
• Osoba, która zna język polski.
• Osoba, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, wcześniej nie była karana za przestępstwo umyślne, skarbowe czy za nieumyślne przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu obrotu gospodarczego.
• Osoba, która ukończyła studia wyższe (od 2015 roku zniesiono wymóg posiadania tytułu magistra. Obecnie wystarczy mieć tytuł licencjata).
• Osoba, która zdała pozytywnie egzamin na tłumacza przysięgłego (egzamin z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski).

Widać, że zanim ktoś będzie mógł mówić o pracy tłumacza przysięgłego, musi przejść formalną i rygorystyczną procedurę, która dopuszcza do wykonywania zawodu wyłącznie osoby, które przeszły długi i wymagający proces spełnienia szeregu warunków. Choć wszystko to wymaga od kandydata wiele potu i wysiłku włożonego w zdobycie tych uprawnień, nie mamy co do tego wątpliwości, że w przypadku zawodu zaufania publicznego nie może być inaczej.

Jak krok po kroku uzyskać uprawnienia tłumacza przysięgłego?

Chcesz zdobyć uprawnienia tłumacza przysięgłego? Interesuje Cię wszystko to, co dotyczy egzaminu na tłumacza przysięgłego? Powiedzieliśmy Ci już, kto może wykonywać ten zawód. Teraz poświęćmy chwilę na sam egzamin na tłumacza przysięgłego. Składa się z dwóch części: egzaminu pisemnego i części ustnej. Czy jest trudny? Tak. Sprawdza znajomość języka obcego i polskiego.

• Egzamin pisemny to tłumaczenie pisemne z języka polskiego na język obcy i z języka obcego na język polski. Trwa on 4 godziny. Kandydat stoi przed zadaniem przetłumaczenia dwóch tekstów z języka obcego na polski, a także dwóch tekstów z polskiego na język obcy. Za każde tłumaczenie tekstu otrzymuje się 50 punktów. Łącznie można ich uzyskać 200. Zdanie to uzyskanie minimalnie 150 punktów.
• Egzamin ustny to tłumaczenie ustne z języka polskiego na język obcy i z języka obcego na język polski. Przystępuje się do niego po zdanym egzaminie pisemnym. Są tu dwa etapy. Pierwsza część egzaminu to tłumaczenie konsekutywne, a druga część egzaminu to tłumaczenie a vista.

Egzamin na tłumacza przysięgłego przeprowadza Państwowa Komisja Egzaminacyjna (powołuje ją Minister Sprawiedliwości). W skład tej komisji wchodzi 11 członków, a jej kadencja trwa 4 lata. Na stronie ministerstwa można znaleźć aktualny skład. Także tam znajdziemy komunikaty na temat egzaminów, jak i wszelkie inne informacje dotyczące kandydatów pragnących uzyskać prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego.

Odpowiednie uprawnienia do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego języka X czy Y nabywa osoba, która pozytywnie zdała egzamin i otrzymała świadectwo wydane przez Ministra Sprawiedliwości. Co więcej, aby móc być w pełnym tego słowa znaczeniu tłumaczem przysięgłym należy złożyć ślubowanie brzmiące:  „Mając świadomość znaczenia moich słów i odpowiedzialności przed prawem, przyrzekam uroczyście, że powierzone mi zadania tłumacza przysięgłego będę wykonywać sumiennie i bezstronnie, dochowując tajemnicy prawnie chronionej oraz kierując się w swoim postępowaniu uczciwością i etyką zawodową”.

A gdy już egzamin będzie zdany? Wpis na listę tłumaczy przysięgłych jest nam też niezbędny do wykonywania zawodu. Składa się na niego: imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo, miejsce zamieszkania, adres do korespondencji,  datę nabycia uprawnień zawodowych, oznaczenie świadectwa tłumacza przysięgłego, język lub języki, w zakresie których posiada tłumacz uprawnienia do wykonywania zawodu; informację o orzeczonych karach z tytułu odpowiedzialności zawodowej, informację o uzyskanych stopniach naukowych, tytule naukowym, stopniach w zakresie sztuki oraz tytule w zakresie sztuki.

Egzamin dający uprawnienia do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego

Pozytywnie zdany egzamin na tłumacza przysięgłego, złożenie ślubowania i wpisanie na listę tłumaczy przysięgłych sprawia, że dany tłumacz ma pełne prawa do wykonywania tego zawodu. Poświadczenie tłumaczenia pisemnego czy poświadczenie odpisów pism w formie pisemnej używa pieczęci. Ponadto od 2016 roku za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego może poświadczyć tłumaczenie lub odpis pisma w postaci elektronicznej. Co zawiera pieczęć tłumacza przysięgłego? Imię i nazwisko, a w środku wskazanie języka, w zakresie którego ma uprawnienia. Znajduje się na niej także pozycja na liści tłumaczy przysięgłych danej osoby.

Od tej pory tej tłumacz z pozytywnie zdanym egzaminem, po ślubowaniu i tym, jak zostaje wpisany na listę tłumaczy przysięgłych może sporządzać i poświadczać dokumenty tłumaczone z języka obcego na polski i te tłumaczone z polskiego na język obcy. Przedmiotem jego pracy są różne dokumenty, w tym np. akty urodzenia, dokumenty rejestracyjne, wyroki sądowe, certyfikaty czy dyplomy. Poza tym od tej pory ma prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia. Wszelkich formalnych zasad wykonywania tłumaczeń uwierzytelnionych należy szukać w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 listopada 2004 roku.

Czym zajmuje się tłumacz przysięgły?

Zakres uprawnień i obowiązków w Polsce określa „Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego” z dna 25 listopada 2004 roku, którą zresztą już przywoływaliśmy w tym artykule. To właśnie w tym dokumencie znajdziemy wszystkie informacje, które nas interesują. Jeśli więc chcesz dowiedzieć się, czym faktycznie zajmuje się osoba wykonująca zawód tłumacza przysięgłego, to najlepsze i najpewniejsze źródło.

Co do formalnych zasad wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego. Uprawnienia wymienione w ustawie to:

• tłumacz przysięgły ma prawo do sporządzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski, tłumaczeń z języka polskiego na język obcy,
• tłumacz przysięgły ma prawo do sprawdzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski z tłumaczeń z polskiego na język obcy, które sporządziły inne osoby,
• tłumacz przysięgły ma prawo do sporządzania poświadczonych odpisów pism w języku obcym, sprawdzania i poświadczania odpisów pism, a także tych sporządzonych w danym języku obcym przez inne osoby,
• tłumacz przysięgły ma także prawo dokonywania tłumaczenia ustnego.

Mówiąc o uprawnieniach tłumacza przysięgłego nie zapominajmy, że osoba wykonująca ten zawód ma także określone obowiązki. Jakie one są? Zgodnie z „Ustawą o zawodzie tłumacza przysięgłego” jest to:

• wykonywanie powierzonych zadań ze szczególną starannością i bezstronnością, a także zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa,
• zachowanie w tajemnicy faktów i okoliczności, z którymi tłumacz zapoznał się w związku z tłumaczeniem,
• doskonalenie kwalifikacji zawodowych.

Przy uprawnieniach i obowiązkach tłumacza przysięgłego chcielibyśmy jeszcze krótko wspomnieć o odmowie wykonania tłumacza. Okazuje się, że ustawa reguluje także ten temat. W artykule 15 jest mowa o tym, że osoba wykonująca zawód tłumacza przysięgłego nie może odmówić przygotowania tłumaczenia „w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, na żądanie sądu, prokuratora, Policji, a także organów administracji publicznej”. Wyjątkiem są „szczególnie ważne przyczyny”, które uzasadniają odmowę.

Uprawnienia tłumacza przysięgłego a odpowiedzialność zawodowa

Zawód tłumacza przysięgłego niesie na swoich barkach ogromną odpowiedzialność. Za niewykonanie lub nienależyte wykonanie swoich obowiązków odpowiada przed Komisją Odpowiedzialności Zawodowej, Warto wiedzieć, że może ona nałożyć na niego takie kary jak upomnienie, naganę, karę pieniężną, zawieszenie prawa do wykonywania zawodu na okres od 3 miesięcy do 1 roku czy pozbawienie prawa do wykonywania zawodu, ale z możliwością uzyskania uprawnień po upływie 2 lat lub po ponownym przystąpieniu do egzaminu i uzyskaniu pozytywnego wyniku.

Czy warto zostać tłumaczem przysięgłym?

Czy ten zawód nadaje się dla Ciebie? Czy warto zostać tłumaczem przysięgłym? To zawód zaufania publicznego. Wykonywanie go wiąże się z szacunkiem, uznaniem, ale i dużą odpowiedzialnością. Zdobycie uprawnień nie jest łatwe, egzaminy należą do trudnych. Od kandydata na tłumacza przysięgłego wymaga się naprawdę dużo, ponieważ po uzyskaniu uprawnień będzie miał do czynienia z poważnymi sprawami. Zdanie egzaminu i umieszczenie naszego nazwiska na liście kandydatów znajdującej się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości to oznaka wiedzy i profesjonalizmu oraz spełnienia wszystkich wymagań. Każda osoba u progu kariery, która jest w takim momencie swojego życia, kiedy zastanawia się, jaką ścieżkę kariery wybrać, powinna samodzielnie odpowiedzieć na pytanie czy warto zostać tłumaczem przysięgłym.

Osoby zainteresowane tematem zawodu tłumacza przysięgłego może zainteresować również:

• „Tłumaczenie przysięgłe – wzór, przydatne informacje i wszystko, co należy wiedzieć”
• „Tłumaczenia uwierzytelnione – sprawdź, kiedy go potrzebujesz”