Jak tłumaczyć nazwy własne? Poznaj strategie ekspertów

Jak tłumaczyć nazwy własne? Nazwy własne stanowią problem dla tłumaczy. Dlaczego tak się dzieje? Wynika to z pewnego rodzaju dwoistości ich natury. W większości tekstów nazwy te stanowią ich fundamenty i nierozerwalnie związane są z charakterem tekstu. Osoba początkująca w zawodzie musi nauczyć się kiedy nazwy własne pozostawić w oryginalnym brzmieniu, a kiedy starać się je przekształcać. Oczywiście istnieją zasady tłumaczenia nazw własnych, techniki tłumaczenia nazw własnych czy strategie tłumaczenia nazw własnych. Nie ma tu drogi na skróty – trzeba je poznać, obyć się z nimi, a następnie starać się wykorzystywać je w przekładach. Dziś o tym, jak tłumaczyć nazwy własne.

Techniki tłumaczenia nazw własnych: Przekładanie imion i nazwisk w literaturze i filmie

Tłumaczenie nazw własnych choć na pozór wydaje się błahe, takie nie jest. Techniki tłumaczenia nazw własnych są więc pomocą i wsparciem.

Częstym dylematem, przed jakim staje profesjonalny tłumacz literatury czy filmu, brzmi: jak tłumaczyć nazwy własne?

Wyznacznikiem postępowania w takim wypadku musi być kontekst. Jeżeli zostawiamy nazwę własną w oryginale, musi mieć to umotywowanie w utworze.

• Jeżeli zdarzy się tak, że imię nie ma znaczącej etymologii, jest w zasadzie zlepkiem liter, nie wpływa na przebieg akcji, ani nie determinuje cech bohatera, nie warto go tłumaczyć. Tak dzieje się chociażby w filmach.
• Jeżeli imiona i nazwiska mają kluczowy wpływ na odbiór tekstu i posiadają znaczącą dla dzieła etymologię, należy je zmieniać.
• Strategia tłumaczenia nazw własnych może polegać na przykład na modyfikacji – nazwę własną adaptuje się do gramatycznych i stylistycznych możliwości języka, na który przekładany jest tekst.

Jak widać, tłumaczenie nazw własnych potrafi być skomplikowane…

Czytaj również:

• Tłumaczenie idiomów
• Tłumaczenie intersemiotyczne
• Uwaga interferencja
• Znaczenie pragmatyczne a proces przekładu
• Jakimi cechami powinien charakteryzować się słownik z którym pracuje tłumacz

Strategie tłumaczenia nazw własnych

Tłumaczenia nazw własnych mogą być zawiłe, sprawiają trudności, bywają kłopotliwe, ale na szczęście tłumacze mogą wykorzystać sprawdzone strategie tłumaczenia nazw własnych.

Zasady tłumaczenia nazw własnych w tych strategiach sprowadzają się do 3 podstawowych technik:

• nazwę oryginalną zastępuje się nazwą w języku docelowym,
• nazwę własną zastępuje się wyrażeniem kreatywnym,
• nazwę własną przekształca się na zwrot, który nazwą własną nie jest.

Jest to bardzo teoretyczne potraktowanie tłumaczenia oryginalnych nazw występujących w tekście. W praktyce wychodzi to różnie. I w tym wypadku najlepiej zdać się na wyczucie i wrodzoną intuicję.

Pamiętajmy, że strategie tłumaczenia nazw własnych mają być odnośnikiem i wsparciem w procesie przekładu, a nie czymś w rodzaju wyroczni, z której korzystamy bez jakiejkolwiek refleksji.

Techniki tłumaczenia nazw własnych: Nazwy instytucji, szkół, urzędów

Powyższy problem dotyczy głównie tłumaczy medycznych, prawniczych oraz ekonomicznych.

Na stronach internetowych można znaleźć przetłumaczone na język polski odpowiedniki zagranicznych szkół czy instytucji. Warto nadmienić, że często nie mogą być one tłumaczone dosłownie, ponieważ kraje różnią systemy administracyjne, prawne, a także struktura szkolnictwa. Tym samym nie istnieją 100 % odpowiedniki konkretnych słów w języku.

Tłumacz musi znać kulturę kraju, którego język tłumaczy, musi zdawać sobie sprawę ze znaczenia podstawowych idiomów i związków frazeologicznych. Co do zasady nie tłumaczymy nazw czołowych instytucji, szkół, itp. Dopiero mając odpowiednią wiedzę możemy podejść do tłumaczenia nazw własnych odpowiednio przygotowani.

Zasady tłumaczenia nazw własnych

Ogólne zasady tłumaczenia nazw własnych sprowadzają się do takich kwestii jak:

• tłumacząc nazwę własną musimy wiedzieć, jaki jest cel takiego przekładu,
• tłumaczenie nazw własnych związane jest bezpośrednio z misją tekstu,
• nazwa własna musi wynikać z tekstu,
• dopuszczalne jest spolszczanie nazw własnych w uzasadnionych przypadkach.