Poradź sobie z neologizmem

26 stycznia 2012

Zacząć trzeba od definicji neologizmu. Według „Słownika języka polskiego” jest to zwrot, wyraz lub znaczenie, które powstaje jako nowe w danym języku.

Język jest tworem dynamicznym, ciągle się zmienia. Neologizmy świadczą o jego bogactwie i żywotności, niezależnie od ich źródła i etymologii. Nowe wyrazy powstają we wszystkich językach świata. Tak samo w języku tadżyckim, chińskim, mongolskim czy angielskim, jak i w polskim. Nie ulega wątpliwości, że większość tłumaczy, boi się neologizmów. Napotkanie podczas tłumaczenia wyrazu, który nic nam nie mówi, znacznie spowalnia proces translacyjny. Teoria nieprzetłumaczalności języka głosi, że nikt nie jest w stanie oddać w 100 % znaczenia słowa, zwrotu. Warto do swojej pracy ustosunkować się zgodnie z tym nurtem. Świadomy tłumacz zna podstawowe równanie:

Przetłumaczone teksty nigdy nie będzie się równał oryginałowi.

Z neologizmami mają do czynienia głównie specjaliści od tłumaczeń w dziedzinach stale się rozwijających. Tłumacz to artysta, posiadający intuicję i smak – to narzędzia bezcenne. Każdy translator posiada swoje sposoby radzenia sobie z nowymi tworami języka.

Gdzie rodzi się najwięcej neologizmów?

W dziedzinach technicznych i medycznych – nazwy placówek, sprzętów, narzędzi;
w ekonomii – aparat terminologiczny, jakim operują środowiska naukowe;
w slangu młodzieżowym. Z tymi neologizmami możemy spotkać się najczęściej;
w języku subkultur

Każdy neologizm można rozłożyć na czynniki pierwsze. Pomoże nam w tym, nie tylko intuicja, ale przede wszystkim filologiczny aparat tłumacza. Dlatego tak ważne jest aby:

śledzić nowości wydawnicze: słowniki języka subkultur, wulgaryzmów, slangu oraz słowniki branżowe;
obcować z językiem żywym (nie tylko pisanym). To akurat jedno z najłatwiejszych zadań. W codziennych rozmowach w pracy, na spotkaniach towarzyskich zdarza nam się usłyszeć nieznane słowo. Najprościej jest zapytać o jego znaczenie rozmówcy lub zapamiętać neologizm i przy najbliższej okazji, sprawdzić jego znaczenie;
posiadać podstawową wiedzę językoznawczą w zakresie używanego języka/języków (fleksja, etymologia, przyrostki, przedrostki);
potrafić odnieść znaczenie wyrazu do kontekstu, w jakim się znajduje;
śledzić fora internetowe profesjonalnych tłumaczy, w celu badania nowości językowych.

Zastosowanie wszystkich wymienionych metod, pozwoli nam, na jak najlepsze oddanie prawdziwości tłumaczenia neologizmu oraz przyspieszy pracę. Ten odwieczny, branżowy problem nie będzie już dla nas utrapieniem.