Jak „przetłumaczyć” zapachy?

Janusz Leon Wiśniewski napisał kiedyś, że „słowami można zastąpić zapach i dotyk. Słowami też można dotykać. Nawet czulej niż dłońmi. Zapach można tak opisać, że nabierze smaku i kolorów”. Patrząc na współczesne reklamy emitowane w telewizji, radio, Internecie, czy na te tworzone na potrzeby prasy czy stron internetowych (w formie graficznej), nietrudno w to uwierzyć. Zapach można przetłumaczyć na słowa. Mało tego! W taki sposób, że czujemy ciarki na plecach, podniecenie, czy po prostu dopada nas rozkojarzenie. Sztuka tworzenia dobrych tekstów o tym wszystkim, co stanowi esencję zapachu, nie jest łatwa nawet w języku rodzimym. To nie lada sztuka, a co dopiero przekład!

Historia zapachów w pigułce

Pamiętacie słynną powieść Patricka Süskinda pt. „Pachnidło”? To właśnie z niej pochodzą słowa:

„Ludzie bowiem mogą zamykać oczy na wielkość, na grozę, na piękno, i mogą zamykać uszy na melodię albo bałamutne słowa. Ale nie mogą uciec przed zapachem. Zapach bowiem jest bratem oddechu. Zapach wnika do ludzkiego wnętrza wraz z oddechem i ludzie nie mogą się przed nim obronić, jeżeli chcą żyć. I zapach idzie prosto do serc i tam w sposób kategoryczny rozstrzyga i skłonności lub pogardzie, odrazie lub ochocie, miłości lub nienawiści. Kto ma władzę nad zapachami, ten ma władzę nad sercami ludzi.”

Poezja bogów (?)

Zapach jest podobno poezją bogów, ucztą dla zmysłów i pięknem. Bez wątpienia urok skrywa się w tajemnicy jego język – jest zarówno ulotny jak i eteryczny. Dekodowanie niejednoznacznych definicji i sugerowanych komunikatów wydaje się być kłopotliwe, bo jak przetłumaczyć coś, co wydaje się niemożliwe?

Kathleen Tessaro powiedziała: „rolą perfum jest opowiedzieć coś o osobie, która ich używa – kim jest, kim mogłaby być, nawet kim obawia się być… wszystko to można wyrazić zapachem. Zapach kobiety to wszak część jej istoty, podobnie jak charakter pisma czy dźwięk głosu. Zawierają się w nim emocje i nastroje, które trudno oddać słowami. Choć ulotny, to jednak może być prawdziwszy niż słowa, gdyż mniej jest podatny na zafałszowanie lub niewłaściwe zrozumienie.”

Czytaj również:

• Jak wybrać dobre biuro tłumaczeń z którym będziemy współpracować?
• Praca dla tłumaczy w Unii Europejskiej
• Powody dla których warto poszerzać swoje umiejętności zawodowe
• Magazyny i czasopisma dla tłumaczy
• Próba definicji tłumaczenia

Osobiste upodobania i ukryte pragnienia

„Podobno przed wyprawą w celu uwiedzenia Marka Antoniusza Kleopatra kazała nasączyć żagle swojego statku perfumami, Madame de Pompadour, jedna z faworyt Ludwika XV, wydawała rocznie miliony franków na pachnące eliksiry, a Marilyn Monroe do snu zakładała tylko Chanel No 5.”

(Isabelle Laflèche)

Przez wieki zapach zawsze był subiektywnym doświadczeniem reprezentującym osobiste upodobania i ukryte pragnienia.

Słowo perfumy pochodzi od francuskiego „par fumée”, co oznacza „przez dym”.

Nawet znaczenie tego słowa w jakiś sposób odnosi się do starożytności, do zwyczajowego rytuału, podczas którego palono zioła, tj. tymianek, majeranek, rumianek, rozmaryn i oliwka, olejki sezamowe i migdałowe oraz naturalne balsamy. A wszystko w celu wytworzenia kadzideł dla religijnych rytuałów.

Starożytne kultury Egiptu, Persji, Grecji, Kartaginy, Arabii i Rzymu używały perfum w codziennym życiu. Składnikami, które utożsamiali z czymś przyjemnym były m.in.: ekstrakt anyżu, sosny, kolendry, bergamotki, migdałów i pietruszki.

Kiedy zapach pojawił się w produktach do pielęgnacji ciała?

Zapach został wprowadzony do pielęgnacji w produktach do pielęgnacji ciała już tysiące lat temu. Kosmetyki są historyczną stałą używaną przez prawie wszystkie starożytne społeczeństwa. Służyły ludziom, aby poprawić wygląd osobisty, zapach ciała i promować ogólny stan zdrowia.

Wiemy, że Egipcjanie stosowali pachnące oleje, kremy i maści w ramach ich higieny i reżimu zdrowotnego. Służyły jako ochrona przed palącym gorącym słońcem i suchymi wiatrami, jako środek do różnicowania klas społecznych i jako odzwierciedlenie ich własnej unikalnej koncepcji piękna.

Pierwsza znana ludzkości fabryka perfum

Prawdopodobnie najstarsza znana fabryka perfum w historii ludzkości powstała ok. 2000 roku p.n.e. Jesteście ciekawi, gdzie się znajdowała? W Pyrgos na Cyprze. Był rok 2003, kiedy odkryto zrujnowany kompleks przemysłowy. Choć minęło tak wiele czasu, kiedy funkcjonował wciąż zachowały się m.in. resztki butelek perfum. W 1850 roku p.n.e. miało trzęsienie ziemi, które spowodowało zrujnowane struktury tego miejsca.

Co niezwykle ciekawe, archeolodzy pracujący w tym miejscu po przeanalizowaniu butelek perfum byli w stanie jednoznacznie zidentyfikować 14 zapachów pochodzących z regionu Morza Śródziemnego, które zostały użyte do produkcji perfum!

Szukasz profesjonalnego tłumacza, który posiada wiedzę i niezbędne umiejętności do przekładania materiałów zw. z branżą zapachów i perfum? Jeśli zależy ci na dotarciu do wysokiej klasy profesjonalisty, najprościej skonsultować się z renomowanym biurem tłumaczeń. Wybór takiej drogi to spokój na każdym etapie współpracy, a także gwarancja najwyższej jakości przekładu i dotrzymania terminu realizacji projektu.

Przełożyć magię zapachów na konkretne słowa

Aby opowiedzieć zapach za pomocą słów trzeba zacząć od tego, że cała sztuka polega na kłamstwie, iluzji i sprzedawaniu marzeń. Wszystko zależ także od tego, co chcemy przekazać osobom, które kupią perfumy. Stąd tak ogromną role odgrywa fascynująca nieuchwytność. Przypatrzmy się reklamom, które pojawiają się w np. telewizji, ona lub on szepce temu drugiemu coś do ucha. Słów nie ma za wiele, ale manipulują, wodzą na pokuszenie, sprawiają, że podniecamy się i pragniemy.

Niestety tworzenie perfum to nie manipulacja, a powoływanie do istnienia jakiegoś zapachu, to cała linia składników, gdzie trzeba opisać ich nuty. Ale czy muzykę perfum, im poetyckość i to wszystko, co jest ich esencją da się powiedzieć w słowach? Dlatego, jeśli chodzi o opisanie zapachu, istota czegokolwiek w rzeczywistości opisuje istotę niczego. Tłumacz pracujący na materiale dotyczącym konkretnych perfum tak naprawdę musi zmierzyć się z tym samym, co twórca tekstu źródłowego.

Podstawy wiedzy o zapachach

Perfumy to złożone kompozycje związków chemicznych i syntetycznych lub naturalnych składników. Ich prawdziwe formuły to ściśle strzeżone tajemnice.

Gdyby ktoś miał zapoznać się z ich przepisem, byłoby to trudne, przynajmniej dla przeciętnego zjadacza chleba. Dlaczego? To złożone zestawienie różnych aromatów, które są rozkładane na części pierwsze za pomocą muzycznych metafor i żywych obrazów. Odkrywanie bukietu zapachów i ich charakteru daje wiele przyjemności.

Zapachy jak muzyka

Terminologia muzyczna jest powszechnie stosowana w przemyśle perfumeryjnym jako metafora połączenia zapachów. Nuty to każdy z różnych możliwych do zidentyfikowania zapachów, które tworzą zapach. Kiedy współgrają ze sobą, określane jako akordy.

Istnieje coś takiego jak piramida zapachów, która ma hierarchię nut górnych, środkowych (nuty serca) i bazowych. To coś w rodzaju alfabetu, którym posługuje się osoba tworząca perfumy, ale który nie może być obcy specjaliście z marketingu czy tłumaczowi.

• Nuty górne – to, co od razu czujemy po zastosowaniu perfum. Składają się z najbardziej lotnych związków, które bardzo szybko wyparowują. Są krótkotrwałe, ale silne i ostre.

• Nuty serca – pojawiają się w miarę zanika nut górnych. Są przejściowe, zazwyczaj przeznaczone do ukrywania nut podstawowych, które wymagają dłuższego czasu i mogą być początkowo nieprzyjemne.

• Nuty podstawowe – baza zapachu. Są długotrwałymi aromatami, które zazwyczaj tworzą akord z nutami serca. Zapewniają trwałość zapachu i zwykle wystarczają na długie godziny.

Warto też zwrócić uwagę na to, że zapach zapachowi jest nierówny. W zależności od tego, jaką ilość olejków zapachowych stosuje się możemy spotkać się z następującą terminologią:

1. Extrait de Perfum – jest to ekstrakt perfum (44-60%),

2. Parfum – są to perfumy, ekstrakt, perfumy właściwe (15-43%),

3. Eau de Perfum – to woda perfumowana (10-20%),

4. Eau de Toilette – woda toaletowa (5-15%),

5. Eau de Cologne – woda kolońska (3-8%),

6. Eau Fracht – woda odświeżająca (1-3%).

Sekret dobrej opowieści o perfumach

Język zapachu nie przypomina żadnego innego, ponieważ nie chodzi o komunikację. Ma być niewyraźny. Zwykle w opisie zapachów znajduje się wystarczająco dużo terminów, tj. „odcień” czy „dotyk tego”, które mają za zadanie pobudzić wyobraźnię. Mówi się i zarazem nie mówi, aby nie ogołocić perfum z ich magii, tajemniczości.

Wrażenie zapachu to porównanie z tonem głosu. Jest czymś w rodzaju przekazania wiadomości, która wykracza poza moc rzeczywistych wypowiadanych słów.

Popyt na zapachy

Sprostanie popytowi konsumentów w dużym stopniu wpłynęło na kierunek nowoczesnego przemysłu perfumeryjnego. Branża ciągle ulepsza i tworzy nowe zapachy, które zadowolą wielu różnych klientów w różnych miejscach na świecie.

Produkty do pielęgnacji skóry, włosów, makijażu i kąpieli są głównymi graczami na światowym rynku zapachów.

Rynek perfum wciąż się rozrasta

Rynek perfum, który jest integralną częścią branży pielęgnacji urody i higieny osobistej, ma wzrosnąć w tempie około 7% do 8% rocznie do roku 2020. Mówi się, że do tego roku będzie wart 43 mld USD.

Kobiety napędzają rynek?

Chociaż zapachy dla kobiet dominują na rynku od wielu lat i są katalizatorem niezliczonych innowacji i dywersyfikacji produktów, stabilność zwiększania sprzedaży kosmetyków i kosmetyków dla mężczyzn w ciągu ostatnich kilku lat zwiększyła niezliczone możliwości eksperymentowania i ekspansji.

Po prostu zapach

Perfumy to muzyka ciała i tak jak muzyka mogą być siłą leczącą i dodatnio wpływać na nastrój człowieka. 

(J. Stephan Jellinek)

Zapach uważany jest za konwencjonalny element branży kosmetycznej. Wśród kategorii zapachowych możemy wymienić:

• cytrusowe (kolońskie),

• kwiatowe,

• szyprowe (chypre),

• drzewne,

• orientalne,

• paprociowe (fougère),

• zielone (ziołowe),

• tytoniowo-skórzane,

• aldehydowe.

Dla przykładu opiszemy zapachy kwiatowe.

Jakie są? Czym się charakteryzują?

O kwiatowych zapachach mówi się, że obejmują największą kategorię różnych rodzajów perfum, które czerpią inspiracje ze słodko pachnących kwiatów, tj. np. róże, jaśmin, kwiaty pomarańczy, gardenie i goździki.

Kwiatowe zapachy uważane są za romantyczne i pachnące słodko. Zwykle mają jedną nutę lub mieszankę różnych nut z różnych kwiatów. Taki zapach jest bardzo kobiecy.

Produkty niezbędne w życiu każdego z nas

Stosowanie perfum do produktów higieny osobistej podniosło na pierwszy plan naturę perfum z nieistotnych luksusów do niezbędnych produktów do pielęgnacji osobistej. Obecnie światowy rynek zapachów jest ściśle powiązany z luksusowymi produktami osobistymi wszystkich typów.

Firmy zapachowe starają się zrównoważyć swoje wyższe koszty, wprowadzając przyjazne dla środowiska produkty i niedrogie zestawy upominkowe. Rosnąca popularność naturalnych i niestandardowych perfum będzie kształtować, co zapewne doprowadzi do bogatszego, bardziej zróżnicowanego globalnego rynku zapachów.

Specjalizacja dla tłumaczy

Jakby nie patrzeć – zapachy zawsze towarzyszyły człowiekowi. Czasem były to perfumy, innym razem kremy do rąk, balsamy do ciała czy środki do odświeżania twarzy. Przemysł jego ogromny, międzynarodowy i chce zapukać do drzwi każdego domu – wiąże się to z reklamami, materiałami informacyjnymi, dokumentami prawnymi czy zwykłymi opisami. To niewątpliwie sektor, w którym tłumacz może się wyspecjalizować i stać się ekspertem. Wystarczy sobie wyobrazić ilość możliwości, które się z nim wiążą.