Kontekst w tłumaczeniach

W poszukiwaniu kontekstu, czyli o przeszkodach w zawodzie tłumacza. Kontekst jest pojęciem abstrakcyjnym. O ile neologizmy, nazwy własne czy skróty są realnie odzwierciedlone w tekście, o tyle kontekst jest dla czytelnika niewidoczny. Musi on go sobie uświadomić. Psychologicznie rzecz biorąc, lepiej radzimy sobie z czymś, co widzimy, niż z tym, co istnieje, ale nie jest nigdzie utrwalone. Dlatego niekiedy tak trudno jest zachować oryginalne tłumaczenie. Trzeba, na podstawie tekstu, odgadnąć, w jakim kontekście autor umieścił dane słowa.

Zasadnicza odmienność kulturowa stwarza ogromne problemy z odpowiednim wyborem metody przekładu. Język jest jednym z elementów różniących narodowości i kultury. Czasami bardzo trudno jest nam wejść w całkowicie odmienną rzeczywistość. Tłumacz musi się tego uczyć przez całe życie…

Otworzyć drzwi kontekstu, czyli znaleźć pasujący klucz

W wielu sytuacjach chwilowy kontekst determinuje znaczenia i cele dyskusji, negocjacji, intencji. Nauka rozróżnia wiele rodzajów kontekstu. Istotne dla tłumacza są kontekst frazeologiczny i sytuacyjny.

Kontekst frazeologiczny

Kontekst frazeologiczny dla większości translatorów jest podwójnie kłopotliwy. Przede wszystkim dlatego, że nie jesteśmy w stanie poznać i zapamiętać znaczenia wszystkich idiomów. Zdarza się i tak, że wiele z nich nie występuje w popularnych słownikach czy encyklopediach. Oddanie sensu takiego tłumaczenia staje się problemem. W poszukiwaniach odpowiednich źródeł frazeologizmów, powinnyśmy przede wszystkim zwracać uwagę na elementy etymologii konkretnego słowa, wyrażenia. Często jest to najlepsza wskazówka do dalszego działania. W Internecie występują encyklopedie mitów i legend z całego świata. Warto się z nimi oswoić. Mogą nam one pomóc rozpoznać postaci, które nie występują w polskich frazeologizmach.

Czytaj również:

• Tłumaczenie farmaceutyczne
• Co warto wiedzieć o Google Tłumaczu
• Praca w biurze tłumaczeń czy freelancer – co jest bardziej opłacalne?
• Gdzie się uczyć by zostać profesjonalnym tłumaczem?
• Czy w Polsce jest biuro tłumaczeń z języka tadzyckiego na islandzki

Kontekst sytuacyjny

Kontekst sytuacyjny jest wynikiem zestawienia czynników, mających decydujący wpływ na odbiór danego zjawiska, rozmowy czy dyskusji. Zajmując się tłumaczeniem, musimy zdawać sobie sprawę z umiejscowienia tekstu w czasie i przestrzeni. Często w tym wypadku mówimy o kontekście historycznym, kulturowym. Ważny jest także typ aktywności, przez jaki tekst osadza się w konkretnej sytuacji międzyludzkiej, i tym samym determinuje język, którym będziemy się posługiwać. Inaczej tłumaczy się dyskusję rodzinną, a inaczej debatę polityków, prezentujących antagonistyczne poglądy. Badając sytuację musimy zdawać sobie sprawę z ról, jakie przyjmują rozmówcy i z relacji, jakie między nimi występują. Wtedy dobór odpowiedniego słownictwa będzie zdecydowanie łatwiejszy.

Kontekst można nazwać spinaczem, który łączy zdarzenia i słowa w tekście w jeden ciąg przyczynowo-skutkowy. Zachowanie jego prawidłowej wymowy, pozwala na lepsze zrozumienie tekstu, wpływa na jego logiczność, a także wierniejsze odzwierciedlenie znaczenia oryginału. Jak widać, tłumaczenie, to nie tylko powierzchowne zapoznanie się z tekstem. Wymaga ono dużego skupienia i głębszego „wejścia” w treść, aby dobrze rozpoznać kontekst wypowiedzi.